Materica je organ karlične duplje koji se položajem nalazi ispod terminalne a iznad interspinalne linije, ispred rektuma a iza mokraćne bešike, a fiziološki samo u trudnoći dolazi do napuštanja tog položaja i prelaska u trbušnu duplju. Fiziološki položaj materice je laka anteverzija i antefleksija tj. tijelom okrenuta naprijed i dnom oslonjena na mokraćnu bešiku, a uskim dijelom grlića okrenuta prema rektumu. Pri ispražnjenoj mokraćnoj bešici i praznom rektumu u uspravnom položaju materica zauzima skoro vodoravan položaj. Vagina je sluzokožno mišićna cijev koja se položajem pruža od svog ulaznog otvora naviše ka materici i blago unazad, gradeći sa horizontalnom ravni ugao od približno 70 stepeni. Zidovi vagine su cijelom dužinom blago zategnuti i usko priljubljeni jedan uz drugi.
Organe male karlice u fiziološkom položaju održavaju mišići, ligamenti organa male karlice, elastično vezivno tkivo koje okružuje matericu i vaginu i fascije karličnog dna. Karlično dno čine diaphragma pelvis pozadi i diaphragma urogenitale naprijed. Osnovnu platformu karličnog dna čine mm. levatores ani. Između dva kraka mišića levatora se nalazi hiatus genitalis. Obzirom da intaktna levatorska ploča podupire vaginu i rektum, slabost mišića levatorske ploče uslovljava spuštanje zida i otvara hiatus genital, čime se stvaraju uslovi za pojavu uterovaginalnog prolapsa. Prolapsu pogoduje i konstantan intraabdominalni pritisak koji ima tendenciju potiskivanja organa male karlice nadolje. Pomenute strukture i karlično dno u fiziološkim uslovima predstavljaju protivtežu i u potpunosti poništavaju efekat pritiska abdominalnih organa.
Etiološki faktori promjene položaja, odnosno pojave descenzusa i prolapsa unutrašnjih genitalnih organa mogu biti urođeni i stečeni. Urođena slabost vezivnog tkiva može se prepoznati prilikom uzimanja anamneze i dobijanja podatka o generacijski naslednom problemu. Kongenitlani prolaps uočljiv na rođenju, često je udružen sa multisistemskim anomalijama. Ubjedljivo najčešći etiološki faktor jesu porođajne povrede. Prilikom vaginalnog porođaja pri ekspulziji ploda dolazi do istezanja veza materice i vagine, mogućih oštećenja vezivnog i mišićnog tkiva i povrede su veće što drugo porođajno doba duže traje. Nagla ekspulzija ploda takođe može izazivati oštećenje usled nedovoljnog vremena za adaptaciju mekih tkiva na naglu dilataciju porođajnog kanala. Neprepoznate i nestručno zbrinute povrede nastale pri porođaju, zatim grubo izvedeni zahvati, pri čemu se materica povlači prema vagini, mogu pogoršati stanje. U menopauzi slabljenjem funkcije jajnika i padom nivoa polnih hormona dolazi do dodatne slabosti mišićno vezivnih struktura. Povećanje intraabdominalnog pritiska u dužem vremenskom periodu u slučajevima podizanja teškog tereta i teškog fizičkog rada, pojava ascitesa i velikih tumorskih masa u abdomenu mogu izazvati poremećaj statike genitalnih organa. Najbolji primjer kombinovanog uticaja pomentih etioloških faktora se može naći na sjeveru i istoku zemlje, naročito u ruralnim krajevima, kod velikog procenta ženske populacije u anamnezi postoji multiparitet, vanbolnički porođaji (starije generacije), angažovanje u teškim fizičkim poslovima u poljoprivredi i stočarstvu.
Promjena položaja materice se može opisati kao promjena pozicije, promjena verzije (nagnutosti) i promjena fleksije (savijenosti). Promjena pozicije može biti prema naprijed -antepozicija; nazad- retropozicija; lijevo- sinistropozicija; desno- dekstropozicija. Najčešći faktor promjene pozicije jeste tumorska masa koja mehanički pomjera matericu u određenom pravcu, kao i stanja nakon jakih zapaljenskih procesa i posledičnog stvaranja adhezija sa okolnim strukturama. Poremećaj fleksije najčešće može biti kao hiperantefleksija (ugao savijanja između tijela materice i grlića smanjen i oštar; najčešće urođena) i retrofleksija (savijenost tijela materice prema nazad, tako da se tijelo materice nalazi u Duglasovom prostoru, najčešće stečena u puerperijumu ili nakon jakog inflamatornog procesa u maloj karlici). Elevacija materice- podizanje iznad horizontalne ravni; Torzija materice tj. okretanje tijela oko svoje ose za 90,180 i više stepeni, može biti akutno ili hronično stanje koje nastaje zbog prisustva tumorskih masa, anomalija materice, adhezija ili kombinacije istih.
Ekstraperitonealne statičke promjene
Descenzus (spad) vagine – stanje mlitavosti i spuštenosti vaginalnih zidova koji su najčešće udruženi sa spadom materice. Pri inspekciji i ginekološkom pregledu introitus zjapi a kroz njega prolabiraju spušteni zidovi vagine (i materice). Ukoliko je spadom zahvaćen prednji dio vaginalnog zida dolzi i do mlitavosti i popuštanja sfinktera mokraćne cijevi, što se ispoljava inkontinencijom mokraće. Simptomi su još izraženiji pri fizičkoj aktivnosti i naprezanju. Kod spada vagine većeg stepena pored ispadanja vaginalnih zidova dolazi i do povlačenja mokraćne bešike (cistocela) i/ili rektuma (rektocela).
Cistocela– kroz introitus vagine se javlja ispupčen prednji zid vagine iza koga je dno mokraćne bešike, i formira klobučasto ispupčenje. Kako u tom slučaju dolazi do spuštanja najniže tačke mokraćne bešike niže od sfinktera, u bešici dolazi do formiranja patološkog tupog ugla između mokraćne bešike i mokraćne cijevi i akumulacije rezidualnog urina, što dalje dovodi do dizuričnih smetnji i veće mogućnosti za pojavu infekcija. Takođe, sluzokoža vagine je izložena spoljnoj sredini a time i infekciji, pa se vrlo često javlja kolpitis i pojačano bijelo pranje. Ukoliko cistocelu prati i slabljenje sfinktera mokraćne cijevi, kao i razvlačenje uretre i njenog donjeg zida, dolazi do pojave uretrocele.
Dodajte komentar