U Crnoj Gori je u toku realizacija projekta prvog Centra Izvrsnosti u bionformatici, BIO-ICT, pod liderstvom Elektrotehničkog fakulteta (ETF) Univerziteta Crne Gore, a sa značajanim učešćem partnerskih institucija: Instituta za javno zdravlje (IJZ), Biotehničkog fakulteta (BF), Instituta za biologiju mora (IBM), partnera iz privrede: Green House Jovović, Danilovgrad; COGI-mar, Kotor, kao i međunarodni pratneri: Institut za ekološku sigurnost, Ruske akademije nauka iz Sankt Petersburga (SRCES RES) i Institut za teleinfrastrukturu, Univerziteta iz Alborga, Danska, kao međunardni partneri. Projekat BIO-ICT se realizuje kroz program INVO (Istraživanje, Nauka, Visoko Obrazovanje) koji sprovode Ministarstvo nauke i Ministarstvo prosvjete Crne Gore od sredstava Svjetske Banke.
Takođe, BIO – ICT ima za cilj razvoj modularne i najsavremenije ICT platforme u oblasti poljoprivrede, monitoringa usijeva, ekosistema voda/mora i šuma, razvoja tehnika za kontrolu i smanjenje zagađenja vazduha, analize i standardizacije prehrambenih proizvoda, kontrole kvaliteta zemljišta, napretka u javnom zdravstvenom sistemu. Ova otvorena platforma za pružanje usluga biće podložna promjeni, u smislu širenja na druge oblasti, kao što su zdravstvo, transport, pametni gradovi.
BIO-ICT naučna platforma ima za cilj dostizanje savremenog nivoa istraživanja i inovacija, niže troškove investiranja, omogućavanje automatizacije i nezavisnosti korisnika, prilagođavanje servisa prema željama korisnika i kapacitetima krajnjih uređaja, uključivanje specijalizovanih servisa itd.
Planovi BIO-ICT usmjereni su ka: izradi novih naučnih pristupa i metoda za unapređenje odgovarajućih proizvoda i usluga, jačanju interdisciplinarnog istraživanja u Crnoj Gori, intenziviranju saradnje sa međunarodnim istraživačkim institucijama i privatnim sektorom, unapređenju potencijala za kreiranje komercijalnih inovacija, uspostavljanju jake veze između znanja, istraživanja i inovacija, osnaživanju nove generacije naučno-tehnoloških talenata i privlačenju eksternog finansiranja putem komercijalizacije znanja i intelektualne svojine.
Djelovanje BIO–ICT projekta može se posmatrati kroz rad brojnog istraživačkog tima ,koji je podijeljen u nekoliko radnih paketa. Institut za javno zdravlje, kao licencirana naučno– istraživačka institucija, u okviru BIO-ICT pripada radnim paketima 5 (ICT &Agrokultura) i 6 (ICT istraživačke aktivnosti ekološkog monitoringa). Oblasti istraživanja IJZCG u okviru ovih radnih paketa su fizičko-hemijska i mikrobiološka analiza uzoraka zelenog povrća, vinove loze, školjki, ali i morske vode, sedimenta i zemljišta, sa aspekta procjene uticaja kvaliteta pomenutih uzoraka na zdravlje, ali i na životnu sredinu, kao i implementaciji savremene IT tehnologije u proizvodnji hrane. Tim Instituta za javno zdravlje na BIO-ICT projektu čine: doc. dr Boban Mugoša, doc. dr Zoran Vratnica, MSc Dijana Đurović, dr Ljubica Terić, Tatjana Gazivoda, Mirsad Orahovac, kao i mladi isitraživači Ljubica Ivanović i Ivana Milašević.
U okviru radnog paketa 5 IJZCG sprovodi istraživanja u okviru analize određenih uzoraka hrane. U cilju postizanja bezbjednosti hrane, cilj projekta je izgraditi snažne i funkcionalne veze između javnog zdravlja i drugih sektora, a posebno sektora poljoprivrede, kako bi se obezbijedila efikasna međusektorska saradnja. Sektor javnog zdravlja mora igrati osnovnu ulogu u jačanju zajednice raznih parnterstva, koji imaji iste ciljeve i odgovornosti. Supstance koje se hranom unose u organizam su neophodne da bi se održao život, rast, razvoj, produkcija, obezbjeđivanje energije, gradivnih i regulatornih katalitičkih sastojaka. U laboratorijama Instituta za javno zdravlje, u okviru ovog projekta vrši se analiza antioksidativnih svojstava, sadržaj metala i minerala, kao i mikrobiloška svojstva blitve kontrolisanog proizvodnog procesa. Blitva je prepoznata kao proizvod veoma bogat sastojcima koji su od velikog značaja na ljudsko zdravlje. Dobar je izvor vlakana, minerala i antioksidativnih jedinjenja, dostupna je tokom cijele godine, jeftina i jednostavna za uzgoj kao i za pripremu u svakodnevnoj ishrani. Kao što je poznato, antioksidanti imaju ogromnu ulogu u prevenciji različitih hroničnih bolesti, kao što su: dijabetes, kancer, neurodegenerativne bolesti, kardiovaskularne bolesti i dr.
Značaj analize metala, elementa u tragovima, mikroelementa, elektrolita u namirnicama je veoma veliki. Apsolutna deficijencija ovih elemenata onemogućava normalno funkcionisanje ljudskog organizma, ili u krajnjem smrt, jer veliki broj metala učestvuje u izgradnji različitih tkiva i neophadan za većinu biohemijskih procesa. Međutim, mora se vršiti i redovana analiza u cilju otkrivanja povećanog sadržaja metala koji ima negativan na ljudsko zdravlje. Potrebe ljudskog organizma za oligo elementima su veće od 100 mg (Ca, P, Na, K, Mg, S, Cl), dok se mikro elementi u tragovima (Fe, Zn, Cu, Co, Cr, Mn, Mo, J, Se,…) mogu naći u količini do 100 mg.
Uz sve gore pomenuto, glavna prednost hrane proizvedene na ovaj način je to što se proizvodni proces sprovodi u kontrolisanim uslovima, gdje se kontroliše svaka faza proizvodnog procesa, obezbjeđujući tako visoko kvalitetnu i bezbjednu hranu na crnogorskom tržištu. Sve ovo omogućava bezbjednu proizvodnju koja je u skladu sa nutritivnim potrebama potrošača.
Add comment