Jedna od tema projekta je i ekološki monitoring životne sredine uz ICT podršku, kroz idejna rešenja za bolji, brži, kvaliteniji i jedinstven sistem prikupljanja podataka o stanju mora, vazduha i kopna, odnosno sredine u kojoj živimo i proizvodimo hranu za ljudsku upotrebu. Osim nabavke vrijedne naučno-istraživačke opreme, projekat je angažovao i mlade istraživače, studente doktorskih studija. U okviru ekološkog monitoringa IJZCG zajedno sa IBMK u okviru BIO-ICT-a vrši analize prisustva teških metala u sedimentu i školjkama (Mytilus galloprovincialis), ukupnog organskog ugljenika i ukupnog azota (TOC, TN) u vodi i sedimentu. Što se tiče hranljivih soli u morskoj vodi, odnosno nutrijenata, određuje se sadržaj: nitrata, nitrita, fosfata, silikata, ukupnog azota i ukupnog fosfora.
Ukupan organski ugljenik je jako bitan parametar sa aspekta uticaja na životnu sredinu. Koristi se kao indikator zagađenja i stepena eutrofikacije. Sadržaj ukupnog organskog ugljenika je proporcionalan količini organske materije koja potiče od spiranja i erozije obale, kao i od primarne produkcije. Organska materija je primarni izvor hrane za bentosne organizme. Međutim, previše organske materije dovodi do povećane potrošnje rastvorenog kiseonika iz morske vode, što može imati jako štetan uticaj na bentosne organizme i ribe. Zbog toga je prepoznata važnost odrđivanja ukupnog organskog ugljenika kao jednog od ključnih parametara zagađenja. Sedimenti igraju značajnu ulogu u definisanju glavnih hemijskih, fizičkih i bioloških osobina vodene sredine, jer predstavljaju stanište mnogih vodenih organizama, a mogu biti i izvor ili taložište velikog broja hemijskih supstanci. Prema tome, koncentracije kontaminanata u sedimentima mogu biti nekoliko puta veće nego u vodenom stubu iznad njih. Zbog toga je, pored određivanja sadržaja ukupnog organskog ugljenika, neophodna i redovna analiza teških metala u sedimentu.
Važan aspekt sa ekotoksikološke tačke gledišta, ali i sa stanovišta ljudskog zdravlja i bezbjednosti hrane, je i procjena biodostupnosti teških metala iz zagađenih morskih sedimenata. Dio ovih polutanata iz sedimenta može biti apsorbovan i akumuliran od strane morskih organizama, koji zbog toga predstavljaju veoma pogodan indikator za analizu zagađenja morske sredine. S obzirom da je bioakumulacija proces koji traje nekoliko mjeseci ili godina, analizom teških metala u pojedinim organizmima, možemo odrediti tačne koncentracije biološki dostupnih oblika metala u morskoj sredini. Istraživanja su pokazala da dagnja Mytilus galloprovincialis najbolje ispunjava zahtjeve koje organizam treba da zadovolji da bi se koristio kao bioindikator zagađenja morske sredine. Pošto se dagnje hrane filtrirajući morsku vodu, a većinu kontaminata akumuliraju u znatno većim količinama od onih nađenih u vodenom stubu, one su reprezentativne kao pokazatelj zagađenja morske vode. Zbog svega toga, ali i zbog sve češće upotrebe dagnji u ljudskoj ishrani, monitoring teških metala u mesu dagnje je neophodan.
BIO – ICT ima veliki izazov u smislu zadovoljavanja potreba i zahtjeva potrošača uz smanjenje potencijalno štetnih efekata na zdravlje i životnu sredinu. Istraživanje i primjena inovacija treba da obezbijede da hranu koja pored toga što je bezbjedna, bude kompetitivna u poljoprivrednoj prehrambenoj proizvodnji. Takođe je bitno obezbijediti uslove za održivost proizvodnje, prerade i potrošnje hrane. Ovo partnerstvo treba da obuhvata obrazovanje potrošača, školsko obrazovanje, nauku, istraživanje, poljoprivredu, ribarstvo, turizam, trgovinu, industriju, kao i regulatorne mehanizme.
Add comment