Do polovine šezdesetih godina amputacije teško povrijeđenih ekstremiteta i reamputacije kod kompletno amputiranih ekstremiteta bile su hirurški metod izbora. Pojavom replantacija nastaje nova era u hirurgiji ekstremiteta.
Replantacija predstavlja hirurško reintegrisanje kompletno amputiranog ekstremiteta ili njegovog dijela, uz obavezno uspostavljanje arterijske i venske cirkulacije. Ukoliko se tokom povređivanja sve strukture ne prekinu i ne nastane kompletna amputacija, takva povreda se naziva inkopletnom amputacijom. Ona dovodi do devaskularizacije tkiva distalno od povrede i zahtijeva hirurški protokol sličan replantaciji, koji se zove revaskularizacija.
Replantacije ekstremiteta se dijele na makro i mikroreplantacije. Pod makroreplantacijama podrazumijevaju se replantacije amputiranih djelova proksimalno od ručnog i skočnog zgloba, a mikroreplantacije predstavljaju replantacije distalno od skočnog i ručnog zgloba. Kandidati za makroreplantaciju uvijek su povrijeđeni dejstvom sile visokog intenziteta i često imaju udružene povrede koje ugrožavaju život. Sva tkiva različito podnose ishemiju. Tetive, koža i kosti tolerišu toplu ishemiju u trajanju do 12 časova, a do 24 časa hladnu, dok mišići podliježu mionekrozi poslije 6 časova tople i 12 časova hladne ishemije.
Uvođenjem slobodne mikrohirurške transplantacije kao metode liječenja data je potpuno nova dimenzija rekonstruktivnoj hirurgiji posttraumatskih defekata, tumora, opekotina, avaskularnih nekroza, kongenitalnih anomalija i drugih kompleksnih ortopedskih problema. U liječenju najteže traumatizovanih ekstremiteta, ali i posljedica velike traume, opsežne hirurške ekcizije tkiva kod malignih tumora, transplantacija nekog od slobodnih mikrovaskularnih režnjeva predstavlja nekada jedino hirurško rješenje. Neke od novijih studija rađenih na velikim serijama ukazuju na značaj rane pa i primarne transplantacije slobodnih mikrovaskularnih režnjeva, u smislu postizanja bržeg zarastanja rane otvorenog preloma i same prelomljene kosti, smanjenja procenta infekcije i postizanja bolje funkcije.
Mikrovaskularna transplantacija predstavlja najsloženiji vid autotransplantacije tkiva. Zbog toga se slobodni mikrohirurški režnjevi upotrebljavaju uglavnom u slučajevima kada nema indikacija za konvencionalne metode. Slobodni mikrovaskularni transplantati dobrim planiranjem i izborom mogu u potpunosti da popune veliki tkivni defekt kvalitetnim i histološki najviše približnim tkivom.
Svako tkivo u organizmu koje posjeduje arterijsku i vensku cirkulaciju, koja je odgovorna za njegovo ishranjivanje, pogodno je za mikrovaskularnu anastomozu i može da se transplantira na bilo koji dio tijela koji takođe posjeduje arterijsku i vensku mrežu krvnih sudova. Mikrovaskularni transplantati se dijele na proste i složene, u zavisnosti od toga koliko histološki značajnih tkiva posjeduje u sebi.
Jedna od najvećih komplikacija u replantacionoj hirurgiji jeste, svakako, nastajanje vaskularne tromboze koja se javlja u prvih 48 časova od replantacije. Ova tromboza može biti venska ili arterijska. Da bi se ona spriječila koriste se postoperativno niskomolekularni heparinski preparati.
Slobodni mikrovaskularni režnjevi imaju značajne prednosti u odnosu na ostale rekonstruktivne metode u liječenju mekotkivnih posttraumatskih defekata, jer se:
• Tkivni defekti rješavaju u jednom hirurškom aktu,
• Pruža mogućnost rekonstrukcije većeg broja tkiva u jednom aktu,
• Ne ograničava udaljenost transfera jer režanj posjeduje autonomnu vaskularnu peteljku,
• Pruža mogućnost dizajniranja transplantata da dimenzijama i vrstom tkiva odgovara defektu,
• Omogućava ranu elevaciju operisanog pacijenta i započinjanje rane fizikalne terapije,
• Značajno skraćuje dužinu trajanja otvorene rane, čime se ubrzava kalemljenje kosti i tetiva u slučaju potrebe a takođe skraćuje vrijeme imobilizacije i bolničkog ležanja.
Slobodna mikrovaskularna transplantacija tkiva u liječenju posttraumatskih stanja uglavnom se primjenjuje u
najtežim stanjima, s ciljem spašavanja teško povrijeđenog ekstremiteta. U liječenju tako teških posttraumatskih stanja uspjeh nije zagarantovan, ali, da bi se procenat uspješnosti poboljšao, mora se voditi računa o preoperativnim, intraoperativnim i postoperativnim principima.
Piše: dr Nermin A. Abdić
Dodajte komentar