U periodu od januara 2013. do oktobra 2014. godine na teritoriji Crne Gore realizovano je istraživanje o uticaju porodičnih faktora na prevenciju i genezu narkomanije. Istraživanje je sprovedeno za potrebe Master rada “Socijalni rad sa porodicom u prevenciji narkomanije u Crnoj Gori” koji sam odbranila na Fakultetu političkih nauka u Beogradu.
U istraživanju je učestvovalo 168 zavisnika/ca (158 muškog i 10 ženskog pola) koji su prolazili ili prošli programe odvikavanja od droga u JU Kakaricka Gora, NVO Preporod, NVO 4LIFE, RETO centru i Udruženju anonimnih narkomana, kao i oni koji su u navedenom periodu bili na odsluženju kazne zatvora u ZIKS-u. Kontrolnu grupu činilo je 188 građana/ki (161 muškog i 27 ženskog pola) koji nikada nisu konzumirali droge i ona je poređena sa fokusom grupom u cilju vjerodostojnijeg potvrđivanja ili opovrgavanja postavljenih hipoteza. Podaci dobijeni istraživanjem u značajnoj mjeri su rasvijetlili problematiku narkomanije, u smislu uticaja porodičnih faktora na prevenciju i genezu narkomanije u crnogorskim porodicama.
Rezultati istraživanja pokazuju da zavisnici dolaze iz porodica različitog socio-ekonomskog stanja. Naime, njih 23.2% je odrastalo u lošim materijalnim uslovima, 38.7% u osrednjim, a 38.1 % dobrim životnim uslovima. Kada je riječ o tipu porodice iz kojih se regrutuju zavisnici od droga, istraživanje otkriva da skoro jedna petina njih potiče iz jednoroditeljskih porodica (18.5%), što je petostruko više u odnosu na rezultate dobijene u kontrolnoj grupi (3.7%). 16.1% ispitanih crnogorskih zavisnika dolazi iz porodica razvedenih roditelja, dok je taj procenat u kontrolnoj grupi trostruko niži (4.8%). Ipak se može konstatovati da najveći broj zavisnika od droga (78.3%) potiče iz potpunih porodica. Treba imati u vidu, da život u potpunoj porodici ne podrazumijeva istovremeno kvalitetniji i srećniji život za pojedinca u poređenju sa životom u jednoroditeljskoj porodici. Veliki broj savremenih autora na prvom mjestu upire prstom na „lošu porodicu”, a ne na „rasturen dom”, na procese u porodici, ne na porodičnu strukturu. Radi sticanja kompletnije i vjerodostojnije slike o porodici porijekla zavisnika, u daljem radu bavićemo se eksploracijom kvaliteta socijalne interakcije između članova porodice.
Kada je riječ o percepciji roditelja od strane zavisnika od droga, 35.2% njih smatra da im otac nije posvećivao dovoljno pažnje tokom odrastanja, dok skoro polovina opaža majku kao prezaštićujuću (48.8%). U kontrolnoj grupi 14.3% ispitanika opaža oca kao nedovoljno uključenog u njihovo odrastanje, dok 21.9% njih opisuje majku kao prezaštićujuću. Prisustvo oca tokom odrastanja je naročito važno za dječake kojima je potrebno da imaju mušku figuru koja će im pomoći u formiranju stabilnog identiteta. Kada je riječ o prezaštićivanju djece, ova djeca se najčešće osjećaju inferiorno u odnosu na svoje vršnjake, koji su se izborili za više slobode i dobili “dozvolu za odrastanje”. Njima uglavnom imponuju oni vršnjaci koji su se prerano otrgli kontroli porodice, pa izgledaju samopouzdaniji i slobodniji u komunikaciji sa suprotnim polom, konzumaciji alkohola i droga, bježanju iz škole, i slično. Kada se ova djeca nešto kasnije i izbore za svoju slobodu, lako mogu postati plijen dilera.
Ako roditelji imaju neujednačen stav u vaspitavanju dijete može biti zbunjeno i u nemogućnosti da izgradi sistem vrijednosti po kome bi znalo šta je dobro, a šta loše, šta smije a šta ne smije. Dijete je tada u nemogućnosti da formira jasnu sliku o nepoželjnom ponašanju, koje može uključiti i drogiranje. Dobijeni podaci pokazuju da skoro 1/3 zavisnika (29.8%) potiče iz porodica u kojima su roditelji imali neujednačene stavove po pitanju njihovog vaspitavanja, dok je podatak u kontrolnoj grupi znatno niži 5.8%. Iz istraživanja dalje saznajemo da je 22.6% crnogorskih zavisnika bilo izloženo pretjeranim zahtjevima roditelja, dok je taj procenat u kontrolnoj grupi petostruko niži 4.3%. Postavljanje pretjeranih zahtjeva od strane morbidno ambicioznih roditelja, često dovode do frustracija, napetosti i osjećanja inferiornosti kod djeteta, koje se, u nemogućnosti da ispuni njihova očekivanja, može okrenuti drogama, kao ventilu olakšanja i pražnjenja psihičke tenzije.
Zavisnici u znatno većem procentu u odnosu na osobe koji droge nisu konzumirale, potiču iz porodica u kojima su roditeljski odnosi (bili) disfunkcionalni. Razne studije su upozorile na to da osobe koje žive u porodicama u kojima su česti konflikti i koje su u djetinjstvu preživjele traume, mogu pribjeći korišćenju raznih droga kao strategiji suočavanja sa svojim problemima. Naime, 26.2% zavisnika saglasilo se sa tvrdnjom da su se roditelji često svađali tokom njihovog odrastanja, dok je samo 5.3% učesnika kontrolne grupe dalo istovjetan odgovor na ovo pitanje.
Add comment