Metakognitivni trening za pacijente sa shizofrenijom su razvili Moritz i Woodward 2005. godine. MKT je 2016. godine uvršten u nacionalni vodič dobre kliničke prakse za shizofreniju prestižnog udruženja psihijatara Australije. MKT je u ovom vodiču ubrojan u kognitivne terapije koje pomažu razvoju socijalnih vještina, a preporučen je kod svih pacijenata koji boluju od shizofrenije ili od nekog poremećaja iz shizofrenog spektra.
Ovaj terapijski pristup zasnovan je na istraživanjima kognitivnih grešaka i disfunkcionalnih pretpostavki kod shizofrenije. Srž samog razvoja MKT potiče od pretpostavke da farmakoterapijski i psihoterapijski pristup ne bi trebali biti konkurentni, nego komplementarni modeli u liječenju osoba sa psihotičnim smetnjama. Uloga psihoterapije unutar ovog pristupa je da poveća razumijevanje vlastitih smetnji kod oboljelih osoba, kao i da ublaži njihov distres. MKT predstavlja kombinaciju psihoedukacije (pacijentima se približava naučno znanje o kognitivnim distorzijama), kognitivne remedijacije (vježbe ciljaju na korigovanje kognitivnih grešaka) i kognitivno-bihevioralne terapije. MKT je do danas dostupan na 33 jezika i sve češće se primjenjuje širom svijeta u sklopu integrativnog pristupa liječenju osoba sa poremećajima iz shizofrenog spektra i drugim psihotičnim poremećajima. MKT je dostupan i na crnogorskom jeziku i cjelokupan materijal se može preuzeti sa sajta Univerzitetske klinike Eppendorf -Hamburg u Njemačkoj (2 ciklusa sa po 10 modula, domaći zadaci za učesnike kao i priručnik za upotrebu).
Na konkursu sprovedenom u okviru projekta „Van izolacije – ostvarivanje prava pacijenata sa mentalnim oboljenjima” koji su NVO Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za žensko i mirovno obrazovanje ANIMA i Mental Disability Advocacy Center MDAC sproveli u periodu od 1.1.2016. do 30.6.2017. godine uz finansijsku podršku Evropske komisije posredstvom Delegacije Evropske unije u Crnoj Gori i opštine Kotor, nevladina organizacija „Mentalno zdravlje, tiče se svih nas!“ je odabrana za sprovođenje projekta u cilju poboljšanja socijalnih vještina kod pacijenata hospitalizovanih u Specijalnoj bolnici za psihijatriju “Dobrota” u Kotoru. Ova NVO je angažovala psihijatra i dvoje psihologa u primjeni metakognitivnog treninga (MKT) za pacijente sa psihozom. Projekat je trajao 5 mjeseci. Dva terapeuta iz SPB Dobrota edukovana za primjenu MKT treninga tokom navedenog projekta.
MKT sastoji se iz deset modula (PowerPoint slajdovi konvertovani u Pdf formatu), koji obrađuju teme koje se tiču kognitivnih grešaka koje su izražene kod mnogih osoba sa nekim poremećajem iz shizofrenog spektra. Primjenjuje se grupno (3 do 10 pacijenata). Može biti primjenjen od strane psihijatra, kliničkog psihologa ili edukovanog radnog terapeuta. Trajanje svakog modula/treninga je 45-60 minuta. Svaki modul obrađuje specifičnu (kognitivnu) temu, npr, atribucijski stilovi, prerano zaključivanje, memorija itd. Na početku svakog modula učesnici se prvo upoznaju sa kognitivnim konceptom o kojem će biti riječ, daje se objašnjanje kako se radi o normalnoj pojavi prisutnoj u ljudskom razmišljanju (npr. atribucije), kao i na koji način je ona povezana sa psihotičnim smetnjama. Nakon toga slijedi niz vježbi usmjerenih na osvještavanje i ispravljanje specifične kognitivne greške, a sve završava diskusijom o određenoj temi i zadacima koje učesnici dobijaju na kraju svake seanse. MKT je otvoren program kojem učesnici mogu pristupiti bilo kad tokom ciklusa. Svakog novog učesnika potrebno je informisati o programu. Trening je primarno namijenjen pacijentima sa nekom od dijagnoza iz shizofrenog spektra poremećaja, ali se program može primjenjivati i kod pacijenata sa drugim dijagnozama koji trenutno imaju psihotične simptome ili su ih imali u prošlosti. Pacijenti sa jako oslabljenom pažnjom, hostilni, sa ozbiljnim poremećajima u formi i sadržaju misli, trebalo bi da se priključe tek u remisiji. Iako trening zahtijeva jasnu strukturu i fokus na vježbama, potrebno je ohrabrivati diskusije među pacijentima i dati im dovoljno vremena da međusobno razmjene mišljenja. Socijalna interakcija i razmjena mišljenja su ključni faktori za dobijanje samopouzdanja i mjenjanje vjerovanja u svakodnevnom životu.
Ciljevi pojedinih modula
Cilj modula 1: Pacijenti se ohrabruju da daju različita objašnjenja za različite situacije uzimanjem u obzir više faktora. Trebalo bi naglasiti prednosti i mane atributivnih stilova (npr. stalno pripisivanje neuspijeha sebi, a uspijeha sreći/slučajnosti) kao i bajasa u razmišljanju (npr. stalno pripisivanje krivice za neuspijeh drugim ljudima, a pripisivanje zasluga za uspijeh sebi). Primarni fokus ovog modula ja da se naglasi da brojni faktori mogu voditi jednom događaju/scenariju.
Cilj modula 2: Učesnici se uče da izbjegavaju “padanje” na prvi utisak, što se eventualno može pokazati netačnim (1. grupa zadataka) ili što otkriva samo pola istine (2. grupa zadataka). Stvari se mogu promjeniti tokom vremena; često više činjenica baca drugo svjetlo na prvobitnu sliku, pa zato ne treba pruranjeno donositi odluke.
Add comment