Prim. dr Đurovic Ljiljana, spec. opšte medicine
Dom zdravlja Podgorica
Izabrani doktor u svom radu koristi sva svoja znanja, vještine, stavove, iskustvo i tako kreira svoje ponasanje na radnom mjestu. Samostalnost i odgovornost u radu su prioritet, ali i konsultativna saradnja sa doktorima sekundarnog i tercijalnog nivoa. Svoja znanja o ulozi pravilne ishrane, fizičke aktivnosti, ali i okrepljujućeg sna koristi u preventivnom radu. Dugotrajna nesanica moze uzrokovati kardiovaskularne bolesti, diajbetes, gojaznost i depresiju. Adekvatan san ključni je dio zdravog stila života, poručujemo sa 3. AGP/FMSEE Kongresa u Sarajevu 2014. godine.
Istraživanja pokazuju da veći nivo zapaljenskih proteina u krvi imaju ljudi sa manje sati kvalitetnog sna (zapaljenski procesi su povezani sa bolestima srca, šloga, dm tip II, artritisom i prijevremenim starenjem).
Tada je ukazano da medicina spavanja treba da bude preventivna aktivnost u PZZ, jer nedovoljna koncentracija i budnost uzrok su saobraćajnog traumatizma. Zdrav san je ključni dio zdravih stilova života.
Sleep apnea kao poremećaj spavanja može dovesti do metabolickih, KVS, mentalnih posljedica. Ukazali smo da je polisomnografija tj. prepoznavanje u ambulanti opšte porodične medicine zlatni standard u preventivnom radu. Još od 2014. godine anamnesticki upitnik o stepenu pospanosti pacijenta koristi se za upućivanje u regionalni centar za sleep apneu. To je tzv. Epworhova skala pospanosti i ako skor prelazi 7 poena pacijenta šaljemo na polisomnografsko ispitivanje. Intermitentna hipoksemija i hiperkapnija aktiviraju simpaticki nervni sistem i dovode do ishemijske bolesti srca, sistolne i dijastolne disfunkcije lijeve i desne srčane komore, arterijske hipertenzije i aritmija.
Za period od 01.01.2024. do 30.06.2024. Fond zdravstva Crne Gore odobrio je 133 CPAP aparata, čime su prevenirane kardiovaskularne i neurološke komplikacije.
Spriječiti komplikacije diabetes mellitusa nije samo medicinski, već i socio-ekonomski cilj. Diabetološka zaštita započinje u PZZ i teži se što manjem broju hospitalizacija, sprovođenjem preventivnih mjera. Velika finansijska sredstva idu na komplikacije ove bolesti, pa je prepoznavanje kandidata za insulinsku pumpu i slanje na konzilijum endokrinologa od velikog značaja. To su najčećce pacijenti kod kojih se neregulisana glikemija nije mogla riješiti intenziviranom insulinskom terapijom. Vrijednosti SUK-a od 02.00-06.00h, tzv. efekat zore, veliki je problem kod ovih pacijenata. Bolja kontrola bolesti, slobodniji način života je benefit insulinske pumpe.
Za gore navedeni period od šest mjeseci u ovoj godini Fond za zdravstveno osiguranje isporucio je 25 insulinskih pumpi pacijentima kojima su bile neophodne.
Sprečavanje komplikacija, bubrežne insuficijencije, diabetickog stopala i diabetičke retinopatije su benefiti ove pumpe.
Sve ovo ukazano je na V Konferenciji udruženja ljekara opšte porodične medicine za jugoistocnu Evropu 2017. godine – Budva.
Ekspanzija bolesti zavisnosti od interneta i kockanja, kao veliki zdravstveni problem, uočena je i ukazana je na III Kongresu specijalista opšte porodične medicine u Beogradu još davne 2012. godine.
Svjetska zdravstvena organizacija, prema sistematizaciji bolesti, u grupu u kojoj su duvan, alkohol, droga, nije uvrstila internet zavisnost i kockanje. Ali svrstavaju se u grupu poremećaja navika i impulsa (F63.0) (Alea compulsiva) – Diagnosis and statistical manuel of Mental Disorders.
Nedostatak pravog vrjednosnog sistema, ali i slabljenje uloge porodice, pogoduje ovom javno zdravstvenom problemu. Svakodnevno je porodični ljekar kroz zdravstveno-vaspitni rad prepoznavao sve veću otuđenost djece od porodice zbog drustvenih mreža. Nesvjesna navika koja se neprimjetno pretvara u zavisnost, pa čak i opsjednutost, postao je veliki problem naše današnjice. I tada smo ukazivali na zanemarivanje osnovnih fizioloških potreba za snom i hranom, zapostavljanje obaveza i bježanje u virtuelni svijet zbog osjećaja sigurnosti i prihvaćenosti.
Sve veći broj djece sa autizmom i govornim poremećajima zahtijeva uključivanje šire društvene zajednice u ovu problematiku. Podrška porodičnog ljekara i pedijatra će uvijek biti prisutna.
