Infertilitet predstavlja nemogućnost zatrudnjivanja u periodu od godinu dana redovnih i nezaštićenih odnosa za žene ispod 35 godina, ili u periodu od pola godine za žene koje su starije od 35 godina. Infertilitet može biti primarni i sekundarni. Primarni infertilitet podrazumjeva da kod žene nije nikada dolazilo do trudnoće, a o sekundarnom infertilitetu govorimo ukoliko je žena rađala, ili je imala prekid trudnoće (spontani ili namjerni), ili je pak imala vanmateričnu trudnoću.
Procenat ostvarenih željenih trudnoća u prvih šest mjeseci je 60%, a u toku 12 mjeseci čak 90% parova postiže trudnoću.
Faktori infertiliteta mogu biti medicinski i nemedicinski. Jedan od veoma značajnih nemedicinskih faktora je odlaganje rađanja, pa se žene nakon 30. odnosno, nakon 35. godine, mnogo češće sreću sa problemom infertiliteta. Različiti su medicinski uzroci koji dovode do infertiliteta, mogu biti muški, ženski, kombinovani pa čak i neobjašnjivi.
Jedan od najčešćih endokrinih poremećaja, koji može dovesti do infertiliteta kod žena reproduktivne dobi, je sindrom policističnih ovarijuma (PCOS). Krajem XIX i početkom XX vijeka prvi put je opisana veza između hirzutizma žena i nemogućnosti tih žena da ostvare potomstvo. Po autorima koji su ga opisali, nazvan je Stein- Leventhalov sindrom.
PCOS predstavlja heterogeni klinički sindrom sa velikim brojem simptoma koji su posljedica isprepletanih promjena više sistema. Centralni poremećaj je u jajnicima, u kojima je povećana sinteza androgena, a prisutna je i abnormalna neurosekrecija sa visokim nivoom LH hormona. Vrlo često je prisutna i hiperinsulinemija, a nije rijetka i gojaznost.
U spontanom menstrualnom ciklusu dolazi do razvoja dominantnog folikula, koji u odgovarajućem slijedu hormonskih događaja predstavlja folikul iz kojeg se oslobađa jajna ćelija i stvara se mogućnost da dođe do trudnoće. PCOS karakteriše povećana produkcija androgena i poremećaj ovulacije, koja je veoma rijetka ili potpuno izostaje, pa govorimo o oligo ili anovulacijama. Prilikom pregleda ultrazvukom jajnici imaju karakterističan izgled; povećanog su volumena i imaju 12 ili više folikula, koji su manji od 9mm.
Po Roterdamskoj definiciji, policističnim sindromom se smatra stanje u kojem postoje makar dva od tri kriterijuma, a to su: (1) oligoanovulacija i/ili anovulacija, (2) klinički i/ili biohemijski znaci hiperandrogenizma i (3) policistični izgled makar jednog jajnika. Ranije se govorilo i o hipoehogenoj stromi jajnika i karakterističnoj distribuciji folikula, ali to danas nije neophodno za postavljanje dijagnoze.
Diferencijalno-dijagnostički moramo misliti i na druge sindrome koji idu sa poremećenim nivoom androgena.
Kod trudnica sa dijagnostikovanim PCOS rizik od pobačaja je tri puta veći nego kod ostalih žena. Takođe, postoji mogućnost razvoja nekih značajnih problema koji su učestaliji kod trudnica sa PCOS, kao što je gestacijski dijabetes. Češći su prijevremeni porođaji, povišena je stopa morbiditeta i mortaliteta ploda, carski rez i ostale akušerske intervencije su mnogo češće.
Liječenje zavisi od dobi pacijentkinje, simptoma i reproduktivnih potreba. Preporučuje se zdrava ishrana, regulacija tjelesne težine i fizička aktivnost. Za postizanje ovulacije koriste se ljekovi: u prvom redu CC-klomifencitrat; u drugom nivou mogu se koristiti gonadotropini, a treća linija u liječenju infertiliteta je vantjelesna oplodnja. U VTO se primjenjuju blagi protokoli da bi se izbjegle komplikacije kao što je OHSS (ovarijalni hiperstimulacioni sindrom).
Ukoliko dođe do razvoja hiperstimulacionog sindroma u težem obliku, preporučuje se zamrzavanje embriona, koji se mogu vratiti nakon liječenja OHSS, u nekom od spontanih ciklusa.
Piše: Dr Vesna Kavarić, Bolnica Codra, Podgorica
Add comment