Dr Selma Đurbuzović Ramović
Spec. ginekologije i akušerstva
OB “DANILO I” Cetinje
Fiziologija trudnoće – U toku trudnoće u organizmu žene se dešavaju reverzibilne promjene koje imaju za cilj da obezbijede optimalne uslove za rast i razvoj ploda i očuvaju zdravlje trudnice.
Potreba za gvožđem se u normalnoj trudnoći udvostručuje na prosječno 4.4 mg dnevno, ili 1000mg od koncepcije do porođaja. U toku cijele trudnoće za razvoj fetusa i placente se iskoristi 300mg, 200mg se gubi normalnom ekskrecijom, primarno putem gastrointestinalnog trakta, i ovaj utrošak je obligatoran i kada je trudnica u većem deficitu gvožđa. Za povećanu, fiziološku eritropoezu i izgradnju hemoglobina je potrebno 500mg gvožđa u trudnoći.
U toku fiziološke adaptacije organizma na trudnoću dolazi i do povećanja volumena krvi u cilju adekvatne feto-placentne cirkulacije, prevencije supine hipotenzije i prevencije hipotenzije zbog peripartalnog krvarenja. Povećanje volumena plazme iznosi 50%, a ubrzanom hematopoezom se zapermina (masa) eritrocita povećava za 30%. Nesrazmjerno veći porast volumena plazme u odnosu na masu eritrocita i hemoglobina ima za posljedicu smanjenu viskoznost krvi, hemodiluciju tj. fiziološku anemiju. Ova fiziološka, najčešće normocitna i normohromna, anemija najizraženija je krajem drugog trimestra trudnoće i treba je razlikovati od prave anemije u trudnoći.
Definicija – Anemija u trudnoći se definiše sljedećim vrijednostima:
– Hemoglobin (HGB) < od 110g/l u I i III trimestru trudnoće tj. < 105g/l u II trimestru,
– Eritrociti (RBC) < 3.6x 1012,
– Hematokrit (HCT) < 32%,
– Feritin < 15-30 microg/L; Serumsko Fe < 50 microg/dL.
Epidemiologija i riziko faktori – Anemija je jedna od najčešćih poremećaja u trudnoći sa prevalencijom koja varira od 20% u razvijenim zemljama Evrope, do preko 50% u Africi i Aziji. U subsaharskoj Africi 20% maternalnih smrti je udruženo sa anemijom. Najčešća anemija u trudnoći je sideropenijska, hipohromna anemija.
Neadekvatna ishrana, adolescentna trudnoća, visoki paritet, nedovoljna vremenska distanca između trudnoća, infekcije i hronične bolesti predstavljaju rizične i kontributivne faktore u razvoju anemije. Ishrana siromašna gvožđem, vitaminom C, B i folnom kisjelinom koji poboljšavaju absorpciju i iskoristljivost gvožđa iz hrane, kao i hrana i ljekovi bogatati sastojcima (fosfati, fitati, tanati, antacidi, kofein) koji ometaju apsorpciju gvožđa doprinose anemiji u trudnoći.
Značaj i efekat na trudnoću – Od stepena i trajanja anemije i deficita gvožđa zavise efekti na trudnoću i fetus. Srednje teška (HGB<100g/L) i teška anemija (HGB<70g/l) se povezuju sa povećanom stopom prijevremenog porođaja i spontanih pobačaja, malom tjelesnom masom i zastojem u rastu novorođenčeta, češćim atoničnim krvarenjima u porođaju i manjom otpornošću trudnice i novorođenčeta na infekcije. Stanje hronične hipoksije uzrokovane anemijom indukuje stres i povećanu produkciju fetalnog kortikotropin rilizing hormona (CRH) odgovornog za pokretanje prijevremenog porođaja. Deficit Fe tokom trudnoće može interferirati sa defektnom mijelinizacijom u novorođenčadi, sa dalekosežnim posljedicama na kognitivni razvoj djeteta.
Klinička slika – Simptomi i znaci anemije u trudnoći su često nespecifični. Trudnice se žale na brzo zamaranje, slabost i malaksalost, palpitacije i aritmije, vrtoglavice i glavobolje, otežno disanje, gubitak kose itd.
Dijagnoza – Prvi test koji određuje anemiju je koncentracija hemoglobina. Vrijednost srednjeg eritrocitnog volumena MCV pokazuje da li je riječ o mikrocitnoj, normocitnoj ili makrocitnoj anemiji. Najčešća je mikrocitna anemija uzrokovana deficitom gvožđa, i definiše se MCV < 80fL, i serumskim feritinom <30ng/mL.
Makrocitna anemija je rjeđa u trudnoći i u tom slučaju treba isključiti manjak folne kiseline i hemolitičku anemiju.
Terapija – U slučaju manjka gvožđa treba započeti s njegovom primjenom per os. Profilaktička suplementacija gvožđem u trudnoći iznosi 20-30 mg/dan, a terapijska doza iznosi oko 150-200 mg/dan elementarnog gvožđa. Budući da se gvožđe apsorbuje u dvanaestopalačnom crijevu i proksimalnom jejunumu ne treba ga koristiti zajedno sa hranom, a naročito ne sa fosfatima, fitatima i tanatima (kafa i čaj) koji vezuju gvožđe i ometaju njegovu raspoloživost za apsorpciju. Gvožđe se najbolje apsorbuje kao dvovalentna so (gvožđe bisglicinat, fero-sulfat, fero-glukonat itd.), u blago kisjelom medijumu. Dobro poznati utilizatori apsorpcije gvožđa i eritropoeze su vitamini C, folna kisjelina i Vitamin B.
Najčešći neželjni efekti peroralne terapije preparatima gvožđa su želudačne iritacije,povraćanje, dijareja, opstipacija pa treba birati terapijske formulacije sa dobrom gastrintestinalnom podnošljivosti.
Teške forme anemije, najčešće uzrokovane bolestima želuca i tankog crijeva i rijetkim nasljednim poremećajima apsorpcije gvožđa, zahtijevaju parenteralnu intravensku terapiju.
Dobra regulacija metabolizma gvožđa u trudnoći prevenira i smanjuje maternalni, fetalni i neonatalni morbiditet i mortalitet.
Dodajte komentar