Kozmetički preparati su sredstva koja se koriste da poboljšaju izgled ili miris ljudskog tijela. Prema FDA (Food and Drug Administration), kozmetika služi da bude nanešena na ljudsko tijelo radi čišćenja, uljepšavanja, isticanja atraktivnosti ili mijenjanja izgleda osobe koja je koristi bez uticaja na strukturu i funkciju tijela. Pod kozmetičkim sredstvima podrazumijevaju se kreme za njegu kože, losioni, puderi, parfemi, dezodoransi, sredstva za zaštitu od UV zračenja, sredstva za higijenu usne duplje itd. Istraživanja su pokazala da prosječna odrasla osoba koristi 5-6 kozmetičkih preparata dnevno. Postavlja se pitanje da li je upotreba kozmetičkih preparata bezbjedna?
Kozmetički preparati moraju biti bezbjedni jer se nanose direktno na kožu (sluzokožu), kosu i nokte. U tom cilju proizvođačima kozmetičkih preparata daju se smjernice u vezi sa dozvoljenim i zabranjenim sastojcima, načinom označavanja proizvoda i njegovog sastava (komponenti), rokom trajanja preparata, načinom ispitivanja bezbjednosti i efikasnosti proizvoda. U zemljama koje su članice EU to je regulisano Kozmetičkom direktivom, a u Crnoj Gori i zemljama iz okruženja koje nisu članice EU to reguliše Nacionalni pravilnik o uslovima u pogledu zdravstvene ispravnosti predmeta opšte upotrebe.
Na bezbjednost kozmetičkog preparata takođe utiče i način čuvanja, upotreba, kao i izbor adekvatnog preparata za odgovarajući tip kože, kose i noktiju. Preparate treba čuvati na hladnom i suvom mjestu, bez direktnog uticaja sunčeve svjetlosti, u originalnoj ambalaži. Preparat ne treba izlagati ekstremno visokim temperaturama, kako bi se održala dugoročna eikasnost i bezbjednost.
SAVJET: Prije upotrebe preparata voditi računa o higijeni ruku, da bi se izbjegla kontaminacija. Prije nanošenja novog sloja preparata, prethodno nanešeni sloj obavezno ukloniti.
Treba obratiti pažnju na sljedeće simbole na etiketi svakog kozmetičkog preparata:
1. Upotrebljivo do – koji se deklariše na preparatima koji se mogu upotrebljavati najviše 30 mjeseci od dana proizvodnje.
2. PAO simbol – koji se deklariše na preparatima koji se mogu upotrebljavati više od 30 mjeseci od dana proizvodnje.
PAO (Period After Opening) predstavlja period tokom kojeg se kozmetički preparat može koristiti a da ni na koji način nije štetan za potrošača. Na etiketi se deklariše u vidu simbola otvorene kutije, a period se može označavati brojem mjeseci i/ili godina, navedenim unutar ili pored simbola, kao što je prikazano na slici:
PAO se navodi na primarnoj i sekundarnoj ambalaži (ukoliko je preparat posjeduje), a ne mora da se navede kada je riječ o:
-Proizvodima koji se pakuju u hermetički zatvorenoj ambalaži, jer pritom ne postoji mogućnost da se sadržaj unutar kontejnera tokom upotrebe kontaminira (npr. parfemi, dezodoransi)
-Pojedinačno pakovanih proizvoda koji se upotrebljavaju samo jedanput (npr. testeri, singl use product)
SAVJET: Obratiti pažnju na PAO simbol na preparatima za zaštitu od UV zračenja koje ste koristili prošle sezone, jer postoji mogućnost da više nisu bezbjedni za upotrebu.
Za odabir adekvatnog kozmetičkog preparata, prema tipu kože, kose i noktiju, treba potražiti stručnu pomoć farmaceuta jer različiti sastojci (npr. mirisi, konzervansi) mogu izazvati iritaciju kože ili alergijsku reakciju na mjestu gdje je preparat aplikovan (nanesen). Postoje dva tipa alergijske reakcije koji se mogu manifestovati prilikom izlaganja dejstvu kozmetičkog preparata:
• iritantni kontaktni dermatitis (IKD)
• Alergijski kontaktni dermatitis (AKD)
IKD se javlja češće od AKD. IKD se počinje manifestovati kao: svrab, crveni osip i fleke na koži. Najosjetljiviji djelovi su očni kapci, suva koža i koža koja je ispucala.
AKD se javlja kod ljudi koji su alergični na neki od sastojaka preparata. Simptomi najčešće uključuju: crvenilo, oticanje, svrab. Lice, oči, usne, uši i vrat najčešće su lokacije za pojavu AKD-a, mada se alergijska reakcija može pojaviti bilo gdje na tijelu.
Vrijeme koje je potrebno da se pojave simptomi
IKD-a može varirati zavisno od jačine iritansa (alergena). Jači iritansi, kao što su parfemi, mogu izazvati pojavu simptoma nakon nekoliko minuta ili nekoliko časova od trenutka nanošenja preparata. Međutim, mogu proći i dani ili sedmice kontinuiranog izlaganja slabijim iritansima, kao što su sapuni, prije nego što dođe do pojave simptoma. Najčešći sastojci preparata koji mogu biti potencijalni iritansi (alergeni) su:
benzyl alcohol, benzyl salicylate, cinnamal, citral, citronellol, coumarin, eugenol, geraniol, limonene, linalool
SAVJET: Prilikom odabira novog preparata možete testirati da li će doći do alergijske reakcije. Malu količinu preparata nanijeti na lakat i sačekati 24 časa. Provjeriti da li je došlo do pojave gore pomenutih simptoma.
Literatura:
Vasiljević D., Savić S., Đorđević Lj, Krajišnik D. Priručnik iz kozmetologije, Nauka, Beograd, 2007; Vuleta G., Kozmetologija, Nauka, Beograd, 1994; http://eur-lex.europa.eu
Erin Šarkinović, student četvrte godine Samostalnog studijskog programa Farmacija u Podgorici
Add comment