Era rezistentnosti bakterija na antibiotike

[heading size=”5”]Evropski dan racionalne upotrebe antibiotika, prvi put u Crnoj Gori, obilježen je naučnim seminarom koji 18. novembra 2010, u novoj zgradi Instituta za javno zdravlje u Podgorici organizovala Sekcija ljekara mikrobiologa Crne Gore. Pored jasno deklarisanog cilja manifestacije nazvane „Dan antibiotske svijesti” koji se tiče podizanja svijesti građana o potrebi za racionalnijom upotrebom antibiotika, ovom prilikom je upozoreno i na sve prisutniju pojavu multirezistentnih bakterijskih sojeva, a u vezi sa tim i sve manje djelotvornim dejstvom antibiotika u liječenju. Pitanje o tome da li smo već ušli u postantibiotsku eru, kao i o načinima borbe sa rezistencijom spontano su ušla u tematski opus ovog skupa. Bilo je riječi i o pristupima u tretmanu infekcijama posebno senzitivnih grupa pacijenata, bolničkoj infekciji kao posebnom fenomenu, a detaljno je razmotren i aspekt regulative u proizvodnji ljekova[/heading]

Pozivajući se na podatak da su bakterije jedan od najstarijih oblika života koji pokazujući veoma visok stepen prilagodljivosti opstaje na Zemlji oko 3.8 miliona godina, te da antibiotsko djelovanje doprinosi uništavanju samo najosjetljivijih sojeva, doc. dr Vineta Vuksanović, predsjed­nica Sekcije ljekara mikrobiologa Crne Gore, upozorila je na rezistentnost bakterijskih vrsta na primjenu antibiotika kao pojavu koja u savremenoj medicini poprima obilježje najzabrinjavajuće karakteristike. Pozivajući na sprovođenje preporuka Strategije Svjetske zdravstvene organizacije o usporavanju antimikrobne rezistencije, ona je istakla da bakterijska rezistencija može da se kontroliše redukcijom upotrebe antibiotika i prevencijom širenja rezistentnih oblika i dala važne preporuke za izbjegavanje ove štetne pojave. – Mi ljekari, lica koja se profesionalno bave probl­emom očuvanja zdravlja, imamo obavezu da aktivno učestvujemo u opstanku antimikrobnih ljekova i smanjenju mikrobne rezistencije putem odgovorne administracije ljekova i edukacije medicinskog osoblja u prepoznavanju opasnih infekcija, kako bi se spriječilo širenje rezistentnih sojeva – istakla je doc. dr Vuksanović.

Prim. dr Olivera Miljanović, direktorica Kliničkog centra Crne Gore, posebno je istakla značaj upotrebe antibi­otika u liječenju, ali je naglasila i štetnost njihovog djelo­vanja nastalu kao posljedicu neregularne upotrebe. Saopštavajući da oni čine 15-30% svih propisanih ljekova, te da postoji oko 70 vrsta antibiotika, upozorila je na problem njihove proširene i nekritične upotrebe i postojanje realne opasnosti od prerastanja moćnih ljekova u superotporne bakterije. – Klinički centar je potencijalnu opasnost nera­cionalne upotrebe antibiotika prepoznao i nastoji da spro­vodi sve principe racionalne upotrebe antibiotika i kontrole intrahospitalnih infekcija, uz angažman svih svojih stručnih resursa – navela je prim. dr Miljanović. Pored ostalog, ona je navela kao veoma bitan i rad Komisije za kontrolu intrahospitalnih infekcija, oformljene 2001.

Štetnost antimikrobne rezistencije, rekonvalentnost ranije liječenih oblika bolesti, problem nepoštovanja pravila režima o izdavanju lijeka, te potreba za edukacijom zdravst­venih radnika i stanovništva, neki su od problema nave­denih u vezi sa savremenim pristupom primjene antibiotika koje je tokom svog obraćanja na ovom skupu iznio doc. dr Miodrag Radunović, ministar zdravlja u Vladi Crne Gore, koji je ovom prilikom bio zadužen da svečano proglasi početak seminara. – Antibiotici su stub moderne medicine, ali, ukoliko se ne ulože maksimalni napori na globalnom i lokalnom nivou, u vrlo bliskoj budućnosti moraćemo naučiti kako se boriti i liječiti bez njih. U Crnoj Gori imamo normativno uređene propise i trudimo se da poštovanjem propisa učestvujemo u globalnoj borbi protiv rezistencije -istakao je ministar Radunović. Edukacija građana u zeml­jama Zapadne Evrope, kako je između ostalog naveo, dovela je do redukcije upotrebe antibiotika za 20% u odnosu na raniji period. Odgovornost, moglo se zaključiti, pripada svim slojevima opšte populacije i samo zajedničkim naporom moguće je dovesti do napretka u kontroli primjene antibiotika.

Rezistentnost, načini kontrole, bolničke infekcije i bezbjednost antibiotika

Bakterijska rezistencija, posmatrana u sinhronijsko- dijahronom kontekstu dešavanja od perioda konstituisanja antibiotske terapije, bila je predmet izlaganja prof. dr Ane Sabo, predavača sa Katedre za farmakologiju i toksikologiju Medicinskog fakulteta u Novom Sadu. Prikazujući rezultate istraživačkog rada vezanog za raširenost pojave nekritične primjene antibiotika, ona je istakla da se u našem regionu tradicionalno prekomjerno upotrebljavaju antibiotici. Postojeću rezistentnost nije moguće uništiti, ali je još uvijek moguće djelovati u smislu zadržavanja postojećeg nivoa i sprovođenja kon­trole upotrebe antimikrobnih sredstava. Uvođenje novih antibiotskih vrsta, kako se moglo zaključiti, predstavlja sasvim logičan ali ne i posebno preporučljiv oblik borbe. Za sada su u upotrebi lipopeptini, karbapenemi, streptotamini i oksazolipini. Posebno značajnu grupu ljekova, koji se preporučuju za čuvanje u redu rezervnih bolničkih ljekova, predstavljaju karbapanemi. Ertapenem, čija su svojstva ovom prilikom posebno obrazlagana, predstavlja inovativni oblik ove terapije. Specifičnosti ponašanja klepsiele pneumonije (lat. Klebsiella pneumonia), bakterije koja se svrstava u red oblika sa veoma izraženom sklo­nošću ka rezistentnosti, kao i karakteristike dijagnosti­čkog i kliničkog djelovanja, predstavila je doc. dr Vineta