U savremenom pristupu liječenju psorijaze, hronične, inflamatorne, multisistemske imunološki posredovane dermatoze (autoimunih karakteristika), fototerapija spada u potencijalnu tzv. drugu liniju liječenja (za liječenje srednje jakih i jakih oblika psorijaze), pri čemu se u prvu liniju liječenja ubrajaju topikalna terapija kortikosteroidima i kalcineurin inhibitorima (kod blažih i srednje jakih oblika psorijaze), a u treću – peroralna terapija metotreksatom (Methotrexat), ciklosporinom ili acitretinom i injekciona biološka terapija (za liječenje srednje jakih i jakih oblika psorijaze).
U fototerapiju se u širem smislu ubraja izlaganje prirodnom sunčevom zračenju (izlaganje cijelom elektromagnetnom spektru sunčevog zračenja, maksimalno 20 minuta dnevno), UVB zračanje (1978.g: BB UVB-„broad band” („široko pojasno“) UVB (280-320 nm) i 1988.g: NB UVB-„narrow band“(„ usko pojasno“) UVB zračenje, za psorijazu- 313 nm), PUVA (1976.g.: izlaganje UVA zračenju ( 320-400 nm) u kombinaciji sa topikalnim ili oralnim psoralenom) i laseroterapija! UPOTREBA CRVENOG (RLT-RED LIGHT THERAPY) I PLAVOG SVIJETLA SU NAJNOVIJE PREPORUKE U LIJEČENJU PSORIJAZE!!!
S obzirom na efikasnost, kontraindikacije i moguće nus pojave, najnovija istraživanja izdvajaju upotrebu NB-UVB i laseroterapije!
NB-UVB se u koži apsorbuje od strane DNA i urokanične kisjeline, inhibira DNA sintezu, hiperproliferaciju epidermalnih keratinocita, indukuje T-ćelijsku apoptozu, imunosupresiju, anti-inflamatorne citokine i mijenja aktivnost antigen prezentujućih ćelija.
Potrebno je 15-20 tretmana da se postigne više od 50% poboljšanja kod srednje jake i jake psorijaze, 63-80% svih pacijenata dostigne potpuno povlačenje svih promjena sa NB-UVB, u komparaciji sa BB-UVB je efikasnija NB-UVB terapija, sa redukovanom pojavom opekotina, povećane efikasnosti i duže remisije, u poređenju sa PUVA: vrlo malo smanjena ukupna razlika u efikasnosti, odsustvo nus pojava izazvanih psoralenom, sigurna primjena NB-UVB kod djece, trudnica i dojilja i kraće vrijeme iradijacije.
Kontraindikacije: xeroderma pigmentosum, sistemski lupus eritematosus, anamneza kožnog malignog oboljenja.
Nus pojave NB-UVB: eritem (crvenilo), vezikule (mjehurići) na psorijatičnim plakovima, suva koža sa svrabom, povećana frekvencija reaktivacije herpes simplex-a, dugotrajna nus pojava u vidu fotooštećenja kože.
Postoji mogućnost kućne upotrebe! NB-UVB se ne liječi gutatna psorijaza! Takođe, NB-UVB terapija se može kombinovati sa nekim drugim terapeutskim modalitetima!
LASEROTERAPIJA PSORIJAZE
XENON-CHLORIDE ( EXCIMER) LASER
Iako je, kako je u prethodnom poglavlju opisano, fototerapija i ranije korištena za liječenje lokalizovanih lezija psorijaze, uvođenjem 308-nm monohromatskog ksenon-hlorid (xenon-chloride) lasera 1997. godine, ovaj pristup je postao praktičniji i jednostavniji.
Dovođenjem monohromatskog i koherentnog snopa fotona, EXCIMER laser selektivno pogađa promjene kod psorijaze dok nepromijenjena koža ostaje netretirana. Hromofora (ćelija koja apsorbuje ovaj koherentni monohromatski snop fotona) za excimer laser je ĆELIJSKA DNA: kidanje lanaca DNA u T LIMFOCITIMA i ekspresija mitohondrijalnih protein, povezana sa ćelijskom smrću, bilježi se poslije ekspozicije 308-nm-skom laseru. Dolazi do deplecije T ćelija upotpunjene sa smanjivanjem epidermalne proliferacije.
U poređenju sa NB-UVB, excimer laser je fokusiran direktno na individualne lezije psorijaze i prodire dublje u kožu, u retikularni derm, gdje može dovesti do apoptoze (ćelijske smrti) T limfocita. Zbog fokusiranosti samo na promijenjenu kožu, minimalizuje se potencijalni rizik “normalne” kože od UV radijacije i svakako potencijalni rizik od kožnih maligniteta kao posljedice fototerapije (308 nm je spektar UVB zračenja!). Zbog toga excimer laser nije limitiran količinom MED ( minimalna eritematogena doza), što čini ovaj modus UV terapije efikasnijim kada se koriste supra-eritematogene doze.
Doza energije se određuje na temelju pacijentovog tipa kože i debljine plaka, a terapija održavanja se prilagođava u odnosu na odgovor na terapiju i razvoj nus pojava.
Na početku je veći dio protokola za terapiju 308-nm excimer laserom bio baziran na MED, ali se noviji protokoli baziraju na debljini plaka.
Frekvencija terapije je 2-3x nedjeljno, sa minimum 48 sati pauze između dvije terapije.
Dužina terapije je 2-3x nedjeljno, dok god se pacijentova koža ne “iščisti” od promjena, obično je neophodno 10-12 terapija. Kompletno “čišćenje” se može dobiti kod više od 95% pacijenata.
Inicijalni odgovor – poboljšanje se može primijetiti poslije 8-10 terapija, zavisno od multiplih faktora kao što su upotrijebljeni laser, upotrijebljeni protokol, karakteristike lezija i mjesto lezija.
Vrijeme remisije (vraćanja promjena nakon prestanka terapije) je od 3,5 do 6 mjeseci (kod oko 75% pacijenata više od godinu dana).
Excimer laserom se može tretirati, pored vulgarne-plak psorijaze na koži tijela, lica i skalpa i palmoplantarna pustularna psorijaza, gutatna, inverzna i eritrodermijska psorijaza. Dakle, jako je dobar za tretiranje područja kao što su laktovi, koljena, dlanovi, tabani i skalp.
Dodajte komentar