Šećerna bolest, kao grupa metaboličkih oboljenja okarakterisanih hiperglikemijom kao posljedicom insulinske sekrecije i/ili insulinskog dejstva, predstavlja najčešće endokrinološko oboljenje i rastući socioekonomski i zdravstveni problem u ekonomski razvijenim zemljama.
Diabetes mellitus (lat.) je grupa metaboličkih bolesti koje se karakterišu hiperglikemijom nastalom zbog defekta u sekreciji insulina, zbog defekta u njegovom djelovanju ili zbog postojanja oba ova poremećaja u ciljnim tkivima. To je hronična bolest čija je odlika poremećaj metabolizma masti, bjelančevina i ugljenih hidrata.
Podjela dijabetesa melitusa je etiološka. Poznato je da u nekim oblicima postoji potpuni nedostatak insulina, drugim je genetski uslovljena defektna sekrecija insulina, dok je u nekim izmijenjena insulinska osjetljivost perifernih tkiva, tj. insulinska rezistencija. Na osnovu patogenetskih mehanizama postoji podjela klinički manifestnog dijabetesa na 4 grupe:
1. Tip 1 DM (tip 1a – autoimuni i tip 1b – idiopatski)
2. Tip 2 DM / kod gojaznih – kod negojaznih – LADA (Latent Autoimune Diabet of Adulthood)
3. Drugi specifični oblici dijabetesa (8podgrupa).
Dijabetes je jedno od vodećih hroničnih oboljenja u svijetu, pa i u našoj zemlji. On pokazuje postepen porast incidence, naročito onaj tipa 2. Prema procjenama IDF-a (International Diabetes Federation) u svijetu je 2005. godine živjelo 194 miliona osoba koje pate od dijabetesa. Prema godišnjem izvještaju Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) iz 1998. god. u toj godini je bilo 133 miliona oboljelih od dijabetes melitusa a očekuje se da ovaj broj do 2025. god. poraste na 333 miliona.
Ovaj porast se očekuje zbog starenja populacije, preobilne ishrane, gojaznosti i sedatarnog načina ishrane, posebno kod dijabetesa tipa 2.
KRATKA ISTORIJA INSULINA
Riječ insulin prvi put je upotrijebljena 1908. god. kada je belgijanski naučnik Žan de Majer supstanci koju produkuje pankreas dao ime po latinskoj riječi insula – što znači ostrvo. 1921. god., u Torontu, kanadski naučnici Frederik Banting i Čarls Best izolovali su insulin (insulin iletin) iz psećeg pankreasa. Već sljedeće godine, bolesnik Leonard Tomson dobio je prvu dozu. Te iste godine američka firma ELLY Lilly uključuje se u pravljenje insulina.
Insulin je prvi put dat čovjeku 11. januara 1922. godine, u Opštoj bolnici u Torontu, od strane dr Kembela. Trinaestogodišnji dječak Leonard Tompson, koji je zapao u tešku ketoacidoznu komu, prva je osoba koja je dobila insulin i kojoj je on spasao život. Od tada, on je spasao život desetinama i desetinama miliona ljudi i iz temelja izmijenio tok i prognozu šećerne bolesti. Za ovo epohalno otkriće Banting je, zajedno sa profesorom Rikardom Makleodom (direktorom Fiziološkog zavoda u Torontu, u kojem su istraživanja obavljena), 1923. godine dobio Nobelovu nagradu, ali ne i Best, pa ni Kolip, što se smatra jednom od najvećih grešaka koje je Nobelova fondacija učinila u svojoj više od sto godina dugoj istoriji.
1930. god. postignut je napredak u prečišćavanju insulina.
1936. god. Hagerdorn je pokazao da insulin vezan za protamin ima prolongiran efekat
1946. god. kompanija Novo je napravila NPH insulin (Neutral Protamin Hagedorn)
1955. god. Nobelovac Zanger dešifruje amino-kisjeline u insulinskom lancu
1959. Rozalin Jelou i Berson razvijaju radio-imunoesej, metod koji koristi antitijela i radioaktivnost kao obilježivač i na ovaj način mjeri vrijednost insulina u krvi
1970. god. novi prečišćeni monokomponentni insulin – Novo razvija MC (monokomponentni) insulin
1974. god. pojavljuje se prva insulinska pumpa za kontinuiranu subkutanu infuziju insulina
1982. god. Novo proizvodi humani monokomponentni insulin (svinjski insulin koji je modiikovan da bude identičan humanom). Sljedeće godine pojavljuje se prvi biosintetski insulin
1987. god. Kompanija Lilly počinje proizvodnju humanog insulina, koji produkuju genetski izmijenjene gljivice
1996. god. u Velikoj Britaniji se registruje brzodjelujući insulinski analog Lispro
1998. god. pojavljuje se inhalatorni insulin, u istraživanju
2006. god. European Medicines Evaluation Agency odobrava inhalatorne insuline za liječenje dijabetesa tipa 1 i tipa 2 kod odraslih.
Veoma brzo po otkriću insulina i njegovog uvođenja u kliničku praksu, Eliot P. Joslin je 1923. god. tvrdio da je insulinska terapija lijek primarno za mudre, a ne za budale, bili oni bolesnici ili ljekari.
PODJELA INSULINA
Pankreas izgrađuju dvije vrste tkiva:
1) Acinusi, koji luče enzime u dvanaestopalačnom crijevu i
2) Langerhansova ostrvca, koja luče hormone. Langerhansova ostrvca sadrže tri glavne vrste ćelija:
alfa-ćelije, beta-ćelije, i delta-ćelije. One se razlikuju jedna od druge po morfologiji i po produkciji hormona. Alfa-ćelije luče glukagon, beta-ćelije insulin, delta-ćelije somatostatin.
Insulin je peptid. Njegova molekulska masa je 5808. Sastoji se od tri lanca amino-kisjelina (A; B; C), koji su vezani disulfidnim vezama. Glavni efekat djelovanja insulina jeste smanjenje koncentracije glukoze u krvi. Povećanje koncentracije glukoze u krvi signal je za lučenje insulina. Insulin zatim ubrzava
Add comment