OSNOVNI CILJEVI I PRISTUPI
Insulin-zavisna šećerna bolest, ili tip 1 dijabetesa, prvenstveno je bolest djece i mladih. Međutim, ovaj tip šećerne bolesti može da se javi u bilo kojem životnom dobu, pa je potrebno da se upoznamo sa osnovnim principima u njegovom liječenju, bez obzira na to o kojem uzrastu se radi.
Savremena terapija insulin-zavisne šećerne bolesti obuhvata korekciju metaboličkih poremećaja koji su u osnovi bolesti, ali i svih drugih poremećaja koji mogu biti značajni za razvoj komplikacija.
Na osnovu brojnih ispitivanja, a naročito poslije poznate DCCT studije, dokazano je da dobra regulacija glikemije smanjuje rizik od nastanka kasnih komplikacija i u insulin-zavisnoj šećernoj bolesti. Zato je osnovni cilj u liječenju ovog tipa šećerne bolesti da se odgovarajućim terapijskim mjerama postignu i održavaju odgovarajuće vrijednosti glikemije i HbAlc, koje su potvrda da se održava dobra regulacija, odnosno metabolička kontrola bolesti.
Pošto je kod insulin-zavisnog dijabetesa osnovni poremećaj u prestanku lučenja insulina, usljed propadanja ogromne većine beta-ćelija Langerhansovih ostrvaca, unos insulina putem injekcija prva je i najvažnija terapijska mjera. To nikako ne znači da su druge terapijske mjere manje važne i da im ne treba posvetiti posebnu pažnju. Naprotiv, ishrana, fizička aktivnost, obučavanje i samokontrola terapijske su mjere koje imaju svoje puno značenje i nezamjenjivu ulogu u liječenju bolesnika sa tipom 1 šećerne bolesti
ISHRANA
Odgovarajućom ishranom treba da se obezbijedi odgovarajući i ravnomjeran unos energetskih materija, kao i
osnova za ostvarenje brojnih razvojnih potreba, s obzirom na starosnu dob u kojoj se ispoljava bolest. Prema preporuci Nacionalnog vodiča kliničke prakse, kod oboljelih sa tipom 1 šećerne bolesti, primjenjuje se odgovarajući pristup u određivanju ukupnog unosa energije, odnosa energetskih materija i rasporeda obroka:
FIZIČKA AKTIVNOST
Fizička aktivnost predstavlja terapijsku mjeru kojom treba da se obezbijedi pravilno i ravnomjerno korišćenje energetskih materija, kao i osnova za optimalan razvoj i fizičku spremnost. Treba znati da kada je glikemija izraženo povišena (iznad 13.3 mmol/l), fizička aktivnost se ne planira, odnosno, prekida se ako je započeta. Tada treba dodatnom, malom dozom brzo-djelujućeg insulina normalizovati glikemiju. Tek potom sprovesti planiranu izičku aktivnost.
TERAPIJA INSULINOM
Sa primjenom insulina ne treba odugovlačiti, jer kada se jednom postavi dijagnoza insulin-zavisnog dijabetesa, insulinska terapija je neophodna i svako odugovlačenje samo nosi od rizik brzog razvoja ozbiljnih metaboličkih poremećaja.
Otkako je 21. januara 1922. godine data prva spasonosna injekcija insulina dječaku Leonardu Tomsonu stavovi o načinu njegove primjene značajno su se mijenjali. Vremenom je iskristalisano sada važeće načelo: Prije nego se započne insulinska terapija, potrebno je planirati optimalni vid liječenja, potrebnu dnevnu dozu insulina, raspodjelu pojedinačnih doza, izvršiti izbor odgovarajućeg preparata i započeti obučavanje pacijenta.
Potrebe za insulinom mijenjaju se u različitim fazama bolesti, a mora se voditi računa i o starosti pacijenta. Kod djece je ukupna dnevna doza, na početku bolesti, 0,5-0,8-1,0 jedinice na kilogram tjelesne težine, a kod odraslih 0.3-0,5-0,7 jedinica na kilogram tjelesne težine. Početna doza se smanjuje, prema kretanju glikemije, obično već nekoliko dana poslije uvođenja insulina u terapiju. Obično se kreće ispod 0,3 jedinice na kilogram tjelesne težine, sve do veoma malih doza, ili čak, eventualnog prekidanja insulinske terapije u toku ulaska u remisiju. Izlaskom iz remisije, potrebe su veće od 0,5 jedinica na kg, da bi poslije 3-4 godine iznosila 0,5-0,8 jedinica na kg, a u fazi definitivne bolesti, doza se kreće između 0,5-1 jedinice na kg. Napominjemo da se ovi kriterijumi ne smiju shvatiti kruto, jer doza insulina je individualna i, pored dužine trajanja bolesti, zavisi i od čitavog niza drugih faktora (npr. kod pacijenata u pubertetu potrebe su veće, često i do 1,5 jedinice na kg, zavisi i od ishrane, načina života itd.).
Postoje različiti vidovi insulinske terapije:
• Konvecionalna insulinska terapija (dvije doze na dan),
• Intenzivirana konvencionalna terapija (više od dvije, po pravilu 4 doze insulina na dan),
• Terapija subkutanom insulinskom infuzijom, pomoću spoljne pumpe,
• Terapija insulinskom infuzijom, pomoću implatabilne pumpe.
• Konvencionalna insulinska terapija podrazumijeva davanje injekcija insulina jedanput ili dva puta dnevno.
Terapija jednom dozom insulina dnevno, veoma rijetko se preporučuje. Zapravo, dobra metabolička kontrola bolesti može se postići i jednom dozom insulina dnevno samo u stanjima remisije, ili kod nekih pacijenata tokom prve godine bolesti, kada se još održava sopstvena sekrecija insulina. Ako se zna da kod insulin-zavisnog dijabetesa bolesnik nema sopstvenog insulina ili ga ima veoma malo, i da na unos glukoze hranom nema dodatnog lučenja insulina, onda je jasno da jedna doza dugodjelujućeg ili srednjedjelujućeg insulina može da postigne dobru regulaciju samo tamo gdje nema većih skokova glikemije, bilo čim izazvane. Ranije dosta ustaljena praksa o primjeni jedne doze dugodjelujućeg insulina, davno je napuštena i pokazali su se svi njeni nedostaci. Treba znati da ako se koristi jedna doza insulina dnevno, onda to treba da bude insulin dugog dejstva (zadržava se u krvi tokom 24 časa) ili rjeđe, insulin srednjedugog dejstva (zadržava se u krvi manje od 24 časa).
Dodajte komentar