Minerali imaju važnu ulogu u izgradnji elastičnog i neelastičnog tkiva, gradivnog materijala, održavanju osmotskog pritiska, jonske ravnoteže, kisjelobazne ravnoteže, koloidnog stanja. Aktiviranje rada mnogih hormona, enzima i vitamina nemoguće je bez minerala. Natrijum, kalijum i kalcijum su neophodni za održavanje električnog potencijala ćelije i funkcije mnogih organa, od kojih je rad srca najvažniji. Kalcijum je neophodan u neuromišićnoj provodljivosti i čvrstini kostiju. Gvožđe ulazi u sastav hemoglobina i neophodno je u procesima tkivnog disanja i prenosa kiseonika. Jod je neophodan u funkciji štitne žlijezde (tiroksina), a selen u glutation-peroksidazi, kao poznati antioksidans u sprečavanju štetnih oksidacija. Hrom i cink su neophodni u metabolizmu ugljenih hidrata (šećera) jer pomažu u sintezi i iskoristivosti insulina.
Vitamini ne bi imali isti učinak bez minerala. Minerali se vezuju za amino-kisjeline iz bjelančevina i tako vezani (helirani) umnogome pospješuju učinak vitamina. Oni se nalaze u hrani, ali se mogu naći i u vazduhu. Vazduh na morskoj obali obogaćen je jodom i magnezijumom koji se tu nalaze u većoj koncentraciji usljed isparenja morske vode.
Manjak minerala, na direktan i indirektan način, može biti odgovoran za nastanak raznih bolesti: anemije (nedostatak gvožđa), šećerne bolesti (manjak cinka, hroma i magnezijuma), psihičkih poremećaja (manjak litijuma može izazvati manične poremećaje), poremećaj rada srca (natrijum, magnezijum, kalijum, kalcijum), razmekšavanje kostiju (manjak kalcijuma i magnezijuma). Na sadržaj minerala u biljkama utiče vrsta biljke, ali i tip zemljišta na kome biljka raste, te vrsta đubriva koje se upotrebljava. U namirnicama životinjskog porijekla količina određenog minerala zavisiće od vrste hrane kojom se životinja hrani.
Minerale dijelimo na esencijalne i neesencijalne.
Esencijalni:
Kalcijum, mikroelementi, Hrom, makroelementi,
Natrijum,
Kobalt, Kalijum, Mangan, Magnezijum, Molibden, Gvožđe,
Selen,
Bakar,
Fluor,
Fosfor,
Hlor, Sumpor,
Cink, Jod.
Neesencijalni (u tragovima):
Aluminijum, Olovo,
Bor,
Živa,
Germanijum, Antimon,
Zlato, Rubidijum, Srebro, Litijum, Titan, Stroncijum, Kadmijum, Brom, Arsen.
Vjerovatno esencijalni (u tragovima):
Nikl,
Vanadijum,
Kalaj, Silicijum.
CINK
Cink je jedan od nezamjenljivih mikroelemenata. Neophodan je u procesu rastenja, razmnožavanja i rada polnih žlijezda, nadbubrega, građenja kostiju i krvi. Cink učestvuje u ostvarivanju neuromišićne koordinacije, neuronskih prenosa. Sem što je neophodan za normalan rast, potpomaže zarastanje rana i obnavljanje oštećenih tkiva. Nalazi se u mrežnjači oka, mliječnoj žlijezdi, jetri, mišićima, spermi, prostati i pankreasu. Neophodan je za stvaranje rezervi insulina. On ne ulazi u sastav insulina, već pospješuje njegovo dejstvo i sprečava razgradnju insulinazom. Kompleks cink-insulin nalazi se u beta-ćelijama pankreasa, a kristalizacija se vrši u Golžijevom aparatu. Kada u organizmu nema dovoljno cinka, poremećena je regulacija šećerne bolesti. Kod bolesnika oboljelih od dijabetesa količina cinka u pankreasu dva puta je manja od normalne.
Ima ga u ostrigama, mesu (naročito u iznutricama), žumancetu jajeta, soji, sočivu, pasulju, pivarskom kvascu, senfu, indijskom čaju, škampima, dagnjama, lješniku, orahu, divljači (naročito srnećem mesu). Voće ga sadrži vrlo malo, a od povrća peršun, grašak i pečurke u nešto većim količinama (dva tri puta više nego voće).
Preporučene doze:
Djeca – 8 mg/d,
Odrasli – 8 mg/d, Trudnice i dojilje – 15 mg/d.
Resorpciju (iskorišćavanje) cinka odmažu alkohol i oralna kontraceptivna sredstva. Cink iz hrane životinjskog porijekla (meso, iznutrice, jaja) bolje se iskorišćava od onog iz biljaka. Manjak ovog minerala može dovesti do usporenog rasta, pojave infantilizma i usporenog zarastanja rana. Ovo je naročito proučavano u nekim zemljama Bliskog istoka, gdje se narod hrani prijesnim hljebom od brašna niskosortnih pšenica uz malu upotrebu mesa. Brašna od kojih se prave ti hljebovi sadrže velike količine fitinske kisjeline koja cink čine biološki nedostupnim organizmu.
VAŽNO: Fitati, oksalati, fosfor i gvožđe ometaju resorpciju cinka. Soja ima dosta cinka, ali i fitata, koji ga čine nedostupnim organizmu. Cink, stoga, treba uzimati u kombinaciji sa mlijekom koje sadrži pikolinsku kisjelinu. Sa njom on gradi helatne komplekse koji se najbolje apsorbuju u crijevima. Ako se ne može nadoknaditi hranom, ovaj mineral treba uzimati u obliku cink-sulfata, cink-hlorida, cink-glukonata, a najbolje u obliku cink-oksida.
HROM
Hrom nazivaju još i faktorom tolerancije (podnosivosti) glukoze – GTF (engl. Glukose Tolerance Factor), jer sa vitaminom B3 i pojedinim amino-kisjelinama pravi organske komplekse. To pomaže i povećava ulazak šećera u ćelije. Dokazano je, eksperimentalno, da se kod životinja koje se hrane samo šećerom poslije izvjesnog vremena javljaju znaci dijabetesa, a da nivo hroma opada. Unosom hrane koja sadrži trovalentni hrom simptomi dijabetesa iščezavaju.
Dodajte komentar