[heading]Probiotske bakterije bitna su komponenta zdravja digestivnog trakta u cjelini, čije je prirodno stanje da nije sterilan. Njihov značaj definitivno je prepoznat tek 80-tih godina prošlog vijeka[/heading] Dugo je trebalo da se prepozna značaj mikroekosistema koji obitava u čovječijem kolonu. Luj Paster je još prije 150 godina rekao da nijesu sve bakterije patogene, te da je normalno što ih ima u digestivnom sistemu i još na nekoliko mjesta u tijelu.
Korak dalje, prije nepunih sto godina, otišao je njegov sljedbenik Ilja Mešnjikov, tvrdnjom da one ne samo što nijesu štetne već su i korisne. Svoju opservaciju temeljio je na načinu ishrane koji je uočio kod ruskih i bugarskih pastira. Oni su koristili fermentisane mliječne proizvode i tako favorizovali korisnu bakterijsku floru u korijenu, koja je potiskivala putrificirajuću – onu koja podstiče truljenje. Na taj način štitili su se od intoksikacije. Tadašnja naučna javnost nije bila naročito zainteresovana za njegova otkrića, ali su njegove genijalne ideje reinkarnirane 80-tih godina prošlog vijeka.
Danas se zna da mikroekosistem kolona predstavlja bitnu komponentu zdravlja, ne samo za digestivni trakt, nego i organizam u cjelini. On nije sterilan i u njemu ima od 400 do 1000 različitih bakterijskih vrsta, koje, kao i neke saprofitne gljivice i protozoe, predstavljaju normalnu činjenicu flore.
Savremeni život poremetio simbiozu
Život, kao najviši oblik kretanja materije u prirodi, javlja se prije četiri biliona godina i rezultat je spontane transformacije i organizacije nežive prirode. Karakteriše ga zajedničko porijeklo, izuzetna složenost i trajna neraskidiva povezivanost. Mikrobi, bakterije, protozoe, gljivice – nalaze se u našem okruženju, na i u nama. Taj odnos prema mikrobima naš organizam zasniva na takozvanoj simbiozi – suživotu. U zavisnosti od kako se mikrobi ponašaju, ta simbioza može biti zasnovana na saprofitizmu, parazitizmu i mutualizmu {uzajamnoj koristi). Prema nepatogenim činiocima čovjek je razvio isti odnos kao i prema sopstvenim strukturama, a prema patogenim odgovarajući odbrambeni sistem.
Današnji čovjek se u velikom dijelu odrekao izvornog života. Malo se kreće, drugačije se hrani, koristi različita higijenska i dezinfekciona sredstva, konzervanse, različite antimikrobne lijekove, a na pomolu je još jedna velika opasnost čije je ime genetski modifikovana hrana. Rezultat svega ovoga jeste poremećena prirodna simbioza čovjeka i korisnih koliformnih bakterija, što je rezultiralo porastom različitih alergijskih, autoimunih, pa i malignih oboljenja. Brojne studije pokazuju da iz godine u godinu raste incidenca tih oboljenja, a dobro je poznato da su ona rjeđa kod onih koji žive „izvorniji život” u odnosu na one sa visokim ekonomskim standardom. Riječ je o oboljenjima multifaktorske prirode, a u tome poremećena biološka ravnoteža ima veliko učešće. Vraćanje ove ravnoteže značajno je za prevenciju i liječenje tih oboljenja. Nezamjenljivu ulogu u tome imaju probiotske bakterije, kojima se vraćamo u narednim redovima ovog članka.
Probiotici i prebiotici – kjučni efekti
Šta su, u stvari, probiotici i prebiotici? Probiotici su mikroorganizmi, uglavnom bakterije i neke gljivice sa pozitivnim dejstvom na zdravlje čovjeka, a prebiotici nesvarljivi oligosaharidi i polipeptidi koji favorizuju rast bakterija sa probiotskim svojstvima. Simbiotici su kombinacija probiotika i prebiotika. Iz ovog imamo još jedno saznanje, ono o namirnicama sa pozitivnim nenutritivnim efektima. Najkarakterističnije je majčino mlijeko, koje nije sterilno i ima čitav niz nenutritivnih svojstava, od kojih je jedno probiotsko jer ima oligosaharide koji predstavljaju podlogu za razvoj korisnih bakterija u kolonu (debelom crijevu). Sa tim svojstvima je i kefir, te nemliječni proizvodi kao kisjeli kupus.
Osnovni probiotici su sojevi bakterija laktobacila, bifidobakterija, Streptococcus thermophiius (lat.), kao i gljivica Saccharomyces boulardii (lat.).
Ljekovitost gljivice Saharomices bulardi otkrio je 1923. godine Anri Bular, tokom svog boravka u Indokini. On je uočio da stanovnici Indokine protiv kolere koriste gljivicu koje nema u kolonu, ali ima važnu ulogu u prevenciji i liječenju ove, kao i drugih crijevnih infekcija.
Navodeći ove primjere htio sam da pokažem važnost probiotika, čiji su osnovni efekti antimikrobni, imunomodulirajući, imunostimulirajući, a u dobi odojčeta i malog djeteta i imuno-maturirajući. Osnovne indikacije za primjenu probiotika i simbiotika jesu infektivne dijareje, prije svega u terapijskom smislu, zatim u prevenciji i terapiji poremećaja crijevne flore uzrokovanih primjenom antibiotika. Korisni su i za prevenciju alergija, u tretmanu hroničnih inflamatornih bolesti crijeva, poremećajima tolerancije laktoze, pomažu eradikaciju Helikobaktera pilori, a od koristi su i u funkcionalnoj opstipaciji, kao i prevenciji karcinoma kolona.
Probiotski preparati se dobro tolerišu i praktično nemaju kontraindikacije. Ispitivanja nagovještavaju iznalaženje novih oblika tih preparata, koji će se poput antibiotika koristiti za prevenciju i tretman konkretnih oboljenja.
Add comment