KRV
Krv se sastoji od krvnih ćelija (engl. blood cells) i plazme (engl. plasma). Plazma je tečni dio krvi. To je prenosna tečnost za krvne ćelije, mikroskopski uočljive djeliće koji lebde u krvnoj tečnosti.
KOŠTANA SRŽ
Sunđerasto tkivo koje ispunjava koštane šupljine naziva se koštana srž. To je „fabrika” za proizvodnju krvnih ćelija. Ona ispušta krvne ćelije u krvotok u trenutku kada su „zrele” i kad su posebno potrebne tijelu. U zdravom tijelu koštana srž proizvodi većinu krvnih ćelija kojih ima tri vrste. To su:
• Crvena krvna zrnca (eritrociti)
• Bijela krvna zrnca (leukociti)
• Krvne pločice (trombociti).
KRVNA PLAZMA
Plazma je kao rijeka koja prenosi materije važne za život: svarene hranljive materij – od zidova tankog crijeva do tjelesnih tkiva, ili suvišne materije iz tkiva u bubrege. Ipak, to je samo jedan dio posla koji obavlja plazma. Ona prenosi antitijela koja stvaraju otpornost prema bolestima, hormone koji regulišu razne funkcije tijela i dio ugljen-dioksida, iz tkiva u pluća. Ona sadrži nekoliko stotina različitih materija.
Plazma sadrži vodu – oko 91 procenat, bjelančevine – 7, i mineralne soli – 0,9.
Soli i bjelančevine su vrlo važne za održavanje potrebne ravnoteže vode u tkivima i u krvi. Mineralne soli u plazmi vrše i druge životno značajne funkcije. Njih dobija iz hrane koju unosimo.
CRVENA KRVNA ZRNCA
Crvena krvna zrnca sadrže hemoglobin koji služi za prenošenje kiseonika iz pluća u sve djelove tijela. Na svom putu kroz tijelo skupljaju otpadne proizvode i odnose ih u pluća, odakle se izdišu kao ugljen-dioksid. Ako osoba nema dovoljno crvenih krvnih zrnaca, može se osjećati premorena i slaba. Može biti blijeda i brzo se zamarati jer joj tijelo ne dobija potrebani kiseonik. Pomanjkanje crvenih krvnih zrnaca naziva se anemija ili malokrvnost.
Rast i razvoj krvnih ćelija pažljivo se kontrolišu, kako bi se proizveo ispravan broj ćelija svake vrste, za održavanje zdravog tijela. • Svake sekunde proizvedu se milioni crvenih i bijelih krvnih zrnaca.
• Ćelije normalno ostaju unutar koštane srži dok ne postanu dovoljno zrele da cirkulišu u krvi i propisno obavljaju svoje raznovrsne zadatke. • Sve krvne ćelije ostare i odumru, ali njihov životni vijek se jako razlikuje.
• Crvena krvna zrnca žive oko četiri mjeseca poslije napuštanja koštane srži. • Bijela krvna zrnca žive svega nekoliko časova. • Krvne pločice žive nekoliko dana. Zbog svog kratkog životnog vijeka, bijela zrnca i pločice ne mogu se lako nadomjestiti transfuzijom krvi.
BIJELA KRVNA ZRNCA
Bijela krvna zrnca se bore protiv infekcija, prazne iz tijela patogene mikrorganizme (viruse, bakterije).
• T-limfociti (engl. T-lymphocytes) kontrolišu imunitet i mogu uništavati viruse i ćelije raka.
• B-limfociti (engl. B-lymphocytes) stvaraju antitijela.
• Neutrofili (engl. Neutrophils) bore se protiv infekcija, uništavaju bakterije i uklanjaju oštećeno tkivo.
• Monociti (engl. Monocytes) rade zajedno s limfocitima u reakcijama protiv infekcija, potrebnih za proizvodnju antitijela.
Nedovoljan broj bijelih krvnih zrnaca povećava učestalost ijačinu infekcija koje mogu biti opasne po život.
KRVNE PLOČICE
Krvne pločice zgrušavaju krv i sprečavaju krvarenje. Ako je krvni sud oštećen (npr. posjekotinom ili modricom), pločice žure na lice mjesta i skupe se u grumen kako bi „začepile” oštećeno mjesto. Nedovoljan broj krvnih pločica može prouzrokovati često krvarenje iz nosa, produženo krvarenje iz posjekotine, abnormalne modrice, ili krvarenje iz crijeva, u mokraću ili iz kože. U ozbiljnim slučajevima, gdje je broj ovih ćelija vrlo nizak, postoji rizik od krvarenja u unutrašnjim organima i u mozgu.
Piše: Damir Peličić, dipl. med. spec. zdravst. njege
Add comment