[heading]Problemi sa štitastom žlijezdom nalaze se na drugom mjestu među endokrinološkim bolestima, poslije šećerne bolesti. Za sada nije poznat konkretan uzrok obolijevanja ove žlijezde.Više od 200 miliona ljudi u svijetu ima neki oblik oboljenja štitaste žlijezde. U razvijenim zemljama jedna od 20 osoba ima neki oblik ovog poremećaja, a ta pojava je 5-7 puta češća kod žena nego kod muškaraca[/heading] ŠTITASTA žlijezda je najveća endokrina žlijezda u našem organizmu. Ima izgled štita, ili leptira, i smještena je na prednjoj strani vrata, ispred dušnika, između krikoidne hrskavice i suprasternalne jame. Štitasta žlijezda stvara i sekretuje hormone tiroksin (T4) i tironin (T3), koji regulišu metabolizam svih ostalih tkiva u tijelu. Parafolikularne ili C-ćelije štitaste žlijezde luče hormon kalcitonin, koji učestvuje u homeostazi kalcijuma u organizmu.
Svaka ćelija i tkivo u našem organizmu zavise od tireoidnih hormona. Hormoni štitaste žlijezde utiču na rast i sazrijevanje, povećavaju bazalnu potrošnju kiseonika i stvaranje toplote, povećavaju sintezu proteina, minutni volumen srca, ubrzavaju razgradnju masti i smanjuju njihovu količinu u tijelu. Tireoidni hormoni imaju ključnu ulogu u razvoju nervnog sistema, podstiču budnost, povećavaju osjetljivost na različite stimuluse, utiču na osjećaj gladi, pamćenje i sposobnost učenja, kao i na normalan emocionalni tonus. Takođe, imaju važnu ulogu u reprodukciji muškarca i žene i u održavanju trudnoće. Utiču na rast i razvoj mozga u fetalnom periodu i tokom prvih godina života. Nedostatak tireoidnih hormona u ovom periodu može da dovede do mentalne zaostalosti (kretenizma).
Treba razlikovati poremećaje štitaste (tireoidne) funkcije i građe, koji mogu, i često idu zajedno, ali nisu obavezno udruženi. Promjena građe štitaste žlijezde može biti uvećanje (struma), koje zahvata žlijezdu u cjelini. Tada se koristi naziv difuzna struma. Ako je uvećan samo jedan dio, obično u vidu čvora, to se naziva nodozna struma. Nodusa, čvorova, može biti više, kada se govori o polinodoznoj strumi. Moguća je i kombinacija nodozne i difuzne strume. U svakom slučaju, uvećanje tireoidne žlijezde ili struma ne znači istovremeno i poremećaj funkcije.
Poremećaji tireoidne građe i/ili funkcije česti su i izvan područja zahvaćenih nedostatkom joda (endemska područja). Smatra se da u neendemskim područjima jedna od 20 osoba, najčešće žena, ima neki poremećaj tireoidne žlijezde. Zbog toga su tireoidni poremećaji najčešće endokrine bolesti. Rasprostranjenom jodinacijom soli ili hljeba, koja se kod nas sprovodi oko 50 godina (kao i u razvijenom svijetu), iskorijenjena su područja endemske strume i kretenizma kao najtežeg oblika posljedica nedostatka tireoidnih hormona u periodu razvoja centralnog nervnog sistema djeteta. Na ovaj način je izbjegnut nedostatak joda, kao mogućnost uzroka bolesti.
„Autoimunske bolesti” tireoidne žlijezde danas su sve češće. Ovi poremećaji su izazvani pojavom imunoglobulina, antitijela, ili ćelija imunskog sistema, limfocita i drugih, koje oštećuju tireoidnu žlijezdu, funkciju i građu. Najčešće se javlja Grejvsova (Bazedovljeva) bolest ili Hašimoto tireoiditis. Ove bolesti se javljaju sa učestalošću od približno jednog oboljelog na 100 stanovnika. Ostali rjeđi poremećaji su tireoidni kancer, zapaljenjska neautoimunska stanja i kongenitalni, urođeni poremećaji funkcije i građe tireoidne žlijezde.
Danas su poznata dva razloga nastanka tumora: zračenje i nasljeđe. Osim kosmičkog zračenja, obolijevanju od tumora štitaste žlijezde doprinijela je i katastrofa u Černobilu, čiji je efekat skoro prošao, a i primjena rendgenskog zračenja u medicini. Broj tumora je danas veći prvenstveno zbog toga što se brže i ranije otkrivaju, kad su manji i kad ih je lakše liječiti, pa su i rezultati liječenja bolji.
Zapažene su mnogobrojne emocione reakcije u tireoidnim bolestima. Hipertireoidni bolesnici se često žale da su nervozni i razdražljivi. Hipotireoidni bolesnici obično navode zamor i depresiju. Važno je da bolesnik i članovi porodice znaju za ove promjene i da na njih pravilno utiču. Mnoge tireoidne bolesti se razvijaju sporo i neprimjetno, tako da nije jednostavno na vrijeme objasniti prirodu emocione nestabilnosti koju uzrokuju.
POTREBA ZA REDOVNIM PRAĆENJEM
Bolesnicima sa tireoidnim poremećajima obično treba pratiti stanje tokom cijelog života. Najčešća dva poremećaja vezana za funkciju štitaste žlijezde su: hipotireoidizam i hipertireoidizam.
Smanjena fukcija štitatste žlijezde ( hipotireoidizam)
Hipotireoidizam je posljedica nedovoljne proizvodnje, nedovoljnog dejstva ili neadekvatne tkivne raspodjele tireoidnih hormona. Pošto je osnovna funkcija tireoidnih hormona da podstiču i održavaju tjelesni metabolizam, za očekivati je da u hipotireoidizmu dođe do pojave nedovoljne metaboličke aktivnosti. Hipotireoidizam je često stanje i klinički ispoljeni oblici se nalaze u više od 5% stanovništva starosti veće od 50 godina. U cjelokupnoj populaciji ocjenjuje se da je učestalost hipotireoidizma 2%, ali ako se posmatra samo populacija žena, više od 10% ima neki stepen nedovoljne aktivnosti ove žlijezde. Danas se sve više obraća pažnja na nedovoljno ispoljene forme bolesti, takozvani latentni, subklinički hipotireoidizam. Pravilnim uzimanjem terapije i redovnim praćenjem stanja, osobe sa ovom bolešću mogu normalno da učestvuju u svim aktivnostima i svim stanjima, kao i „zdravi pacijenti”.
Dodajte komentar