Organofosfati su jedinjenja koja imaju izraziti afinitet prema nervnom tkivu, odnosno prema enzimu acetilholinesterazi kojeg, inhibiraju i onemogućavaju vezivanje neurotransmitera acetilholina za svoje receptore. Kao posljedicu toga imamo nakupljanje acetilholina, što izaziva kontinuirane grčeve mišića.
Organofosforni insekticidi su visokotoksicni estri fosforne,tiofosforne i ditiofosforne kiseline veoma potentnih insekticidnih osobina.Unijeti u organizam se u velikoj mjeri,skoro potpuno metabolisu u jetri gdje se vecina ovog insekticida pretvara u jos toksicniji oblik”letalna sinteza”.
Insekticidi su hemijska sredstva za uništvanje štetnih nametnika u poljoprivredi, šumarstvu, komunalnoj higijeni, veterini, domaćinstvima itd.
Pri inhibiciji organofosforna jedinjenja fosforiliraju (ireverzibilno). Prilikom aplikacije PAMA-a dolazi do spajanja oksimske grupe ovog protivotrova i kompleksa organofosfata -enzima. PAM djeluje tako da se organofosforno jedinjenje odcijepi a zatim hidrolizira, što rezultira reaktivacijom enzima.
Načini unosa otrova su: oralni, dermalni i inhalacijom.
Opšti principi terapije trovanja
Odrzavanje vitalnih funkcija;
Prevencija resorpcije otrova;
Eliminacija otrova;
Simptomatska terapija;
Primjena antidota.
Vrste akutnih trovanja
Nestručno rukovanje i skladištenje;
Slučajna trovanja (zades);
Namjerna (samoubilačka, kriminalna, teroristička).
Put unošenja otrova je jedan od ključnih faktora koji projektuje u velikoj mjeri ishod trovanja.
Klinička slika trovanja
– inhibicija aktivnosti acetilholinesteraze mozga (nervnog tkiva), krvi i drugih tkiva što rezultira skupljanjem acetilholina na centralnim i neuroefektornim sinapsama holinergickog nervnog sistema.
– glavobolja,
– uznemirenost,
– vrtoglavica,
– znojenje,
– hipersalivacija,
– povraćanje,
– bolovi u predjelu želuca (spastički),
– hiperkinezija i grčevi (bradikardija),
– spoor,
– koma,
– prestanak disanja i rada srca.
Terapija trovanja sa organofosfatima
Teapija je specificna (antidotska), simptomatska ili detoksikaciona. Bilo kojoj vrsti terapije prethodi kardiopulmnlna reanimacija. Primjenjuju se prekid apsorpcije otrova, pranje kože i ostale mjere.
Antidoti su atropin i reaktivatori acetilholinesteraze (oksimi). Atropin je farmakoloski antagonista acetilholina ali samo na postganglijskim i skeletnim nervnim završecima. Daje se intravenski i intramuskularno na 10 minuta do znakova hiperatropinizacije (crvenilo lica, suva usta i jezik, midrijaza i tahikardija, a onda se atropin daje u dozi održavanja tokom nekoliko dana.
Reaktivatori acetilholonesteraze se daju u dozi 2g dnevno (4x500mg).
Simptomatska terapija se daje prema potrebi (diuretici, kardiotonici, antikonvulzivi, antiaritmici i antibiotici).
Detoksikacija se vrši forsiranom diurezom, hemoperfuzijom. Hemodijaliza i zamjena plazme se mogu primijeniti ali su manje efikasne zbog velikog afiniteta i brzog vezivanja organofosfata za tkiva.
Mjere profilakse
– Striktno se pridrzavati uputstva za skladištenje i upotrebu insekticida;
– Držati van domašaja djece;
– Ne koristiti insekticide u liječenju ljudi!!!
Prim. dr Sabahudin Pupović, spec. interne medicine
Zavod za hitnu medicinsku pomoć CG – Jedinica Plav
Add comment