Itana Labović, menadžerka Projekta podrške i članica Projektne jedinice UNDP-a, predstavljajući pregled realizovanih aktivnosti u okviru projekta koji je važio za period 2006-2010, objasnila je da je rad sprovođen kroz 15 različitih oblasti: prevencija HIV-a među intravenskim korisnicima droga, seksualnim radnicima, muškarcima koji održavaju homoseksualni odnos, mornarima i radnicama turističkog sektora, zatvorenicima, mladim Romima, kod pripadnika opšte populacije; podrška osobama sa HIV/AIDS-om, poboljšanje u oblasti antiretroviralne terapije, bezbjednost kvaliteta krvi i zaštita zdravstvenih radnika; borba protiv stigme i diskriminacije, jačanje kapaciteta u koordiniranom odgovoru na HIV/ AIDS i uspostavljanje sistema nadzora zdravstvenog stanja oboljelih od HIV-a druge generacije. Ono što je značajno doprinijelo ostvarivanju kvalitetnog uvida u situaciju, jeste činjenica da je u najvećem broju slučajeva premašen planirani obuhvat broja pripadnika populacije ciljanih grupa. To jedino nije bio slučaj sa intravenskim korisnicima droga u metadonskom programu, ali je ovom prilikom iznešena pretpostavka da će to biti olakšano otvaranjem dvaju metadonskih centara u domovima zdravlja u Kotoru i Beranama, što bi trebalo da bude realizovano u veoma bliskom periodu. Pored navedenog, dr Labović je iznijela precizne podatke o ukupnom inansijskom utrošku uloženom u sprovođenje programa. Ukupan budžet iznosio je 2.424.124 evra. Od te sume, 28.3% utrošeno je na finansiranje projekata koje su vodile vladinie institucije (Institut za javno zdravlje, Dom zdravlja – Podgorica, Klinički centar Crne Gore, Zavod za školstvo), 29.3% utrošeno je na fnansiranje projekata koje su vodile nevladinie organizacije (Cazas, Juventas, Montevita, SOS), a ostala sredstva uložena su u obezbjeđivanje rada UNDP-a, nabavku neophodnih sredstava (metadon, testovi HlV-a, igle, špricevi, kutije za odlaganje, kondomi, lubrikanti, aparat za PCR, Eliza procesor, TD-4 brojač) i isplatu administrativnih troškova.
Jedan od programa za čije konačno upostavljanje i uspješnost u sprovođenju treba zahvaliti upravo Projektu podrške Strategiji jeste program smanjenja štete baziran na primjeni metadonske supstitutivne terapije. Dr Ljubinko Kaluđerović, jedan od predstavnika Doma zdravlja u Podgorici, ocijenio je da metadonski program danas više nije nepoznanica u Crnoj Gori, da je uspostavljen mnogo tolerantniji odnos prema ovoj vrsti terapije kada su u pitanju zdravstveni radnici, da se povećava stepen zainteresovanosti kada su u pitanju intravenski korisnici droga (ovogodišnji bilans je 626 klijenta, a prije dvije godine ta cifra je brojala 429 korisnika), ali i da bi bilo poželjno proširiti kadrovske potencijale kada su u pitanju oni koji sprovode program. U priličnoj mjeri stigmatizovan, rad na razmjeni igala i špriceva sa intravenskim korisnicima droga sprovođen je u toku prethodnog četvorogodišnjeg perioda u domovima zdravlja u Staroj i Novoj Varoši u Podgorici. Obezbjeđivanje sterilnog pribora za injektiranje predstavlja oblik preventivnog djelovanja protiv širenja zaraznih bolesti koje se tim putem prenose, a razmjena kontaminiranog i sterilnog materijala omogućuje smanjenje broja komplikacija koje nastaju zbog olakšane dostupnosti upotrebljenog materijala. Danijela Vlahović, predstavnica Doma zdravlja u Podgorici, navela je podatak da je tokom sprovođenja ovog programa izdato 3.537 igala i špriceva, a da je kod oko 70% preuzetog materijala izvršena razmjena.
– Naučili smo da ne postoje dokazi o većem broju neželjenih posljedica razmjene, poput favorizovanja intravenskog korišćenja droga ili porasta trajanja i učestalosti korišćenja – navela je ona pored ostalog.
Tijana Pavićević iz Omladinskog kulturnog centra „Juventas”, govorila je o iskustvima u sprovođenju programa „Otvoreno sa zatvorenicima” započetom još 2004. godine. Postepeno premješteno sa Centra za maloljetne delikvente i nekih centara za socijalni rad, težište ovog projekta odnosilo se na rad sa štićenicima Zavoda za izvršavanje krivičnih sankcija. Upornim radom na doedukaciji stručnog osoblja ZIKS-a, sprovođenjem brojnih istraživačkih radova koji se odnose na potrebe zatvorenika, upornim terenskim radom i brojnim drugim mjerama, ova nevladina organizacija se istakla kao jedinstven subjekt u regionu koji je zabilježio pozitivne rezultate u radu. Apeli upućeni sa ovog sastanka odnosili su se na potrebu za podizanjem kapaciteta stručnog osoblja ovakvih institucija, rad na poboljšanju uslova zaštite zdravlja zatvorenika koji su, u najvećem broju, legitimni građani Crne Gore. Obezbjeđivanje prava na korišćenje metadonske supstitucije, suzbijanje stigme i izolacije, obezbjeđivanje prava na dobrovoljno i povjerljivo savjetovanje, samo su neki od puteva koji bi za ovaj proces mogli biti od velike koristi.
U ime nevladine organizacije „Cazas”, učesnicima sastanka obratila se Anela Kovačević. Ona je opisala rezultate programa koji je ova organizacija tokom prethodne četiri godine sprovodila u pojedinim regijama Crne Gore u cilju preveniranja HIV/AIDS-a i polno prenosivih bolesti, u prvom redu kod intravenskih korisnika droga. Koncept rada zasnivao se na ciljanom projektovanju mjera prevencije i realizaciji istih posredstvom terenskih radnika. Projekat smanjenja štete zasnivao se, u prvom redu, na realizaciji programa zamjene igala i špriceva, distribucije preventivnih materijala i kondoma, te mapiranju novih regija za rad terenskih radnika. Izvjesno olakšanje u ostvarivanju dostupnosti pripadnika ciljanih grupa predstavljalo je angažovanje terenskih radnika od kojih je jedan značajan procenat pripadao populaciji izliječenih zavisnika. Prevazilaženje nepovjerenja i potreba za obezbjeđivanjem novih količina edukativnog i potrošnog materijala, i dalje predstavljaju segmente za koje treba pronaći adekvatno rješenje.
Add comment