Nastavak teskta…
Meteorotropne bolesti
Postoji niz bolesti s meteorotropnim karakteristikama. Tu spadaju: neuralgije, mijalgije, artralgije, migrena, bronhitis, bronhijalna astma, vazomotorni rinitis, cerebrovaskularne bolesti, infarkt miokarda, arterijske, venske i plućne tromboembolije, arterijska hipertenzija, epilepsija, peptični ulkus, glaukom, ablacija retine, epidemijski meningitis, gripa i dr. Ponajviše je istraživana meteorotropnost infarkta miokarda i srčanih aritmija. Brzina vjetra, smanjen ili povišen atmosferski pritisak prediktori su ventrikularnih ekstrasistola. Toplo vrijeme protektivno djeluje na ventrikularnu ekstrasistoliju, a hladno ih podstiče.
Neke bolesti pokazuju periodičnost i javljaju se češće u pojedinim godišnjim dobima, pa se nazivaju sezonske bolesti. Tu spadaju: ulkusna bolest, bronhijalna astma, vazomotorni rinitis i dr. Frekvencija ataka migrene značajno je veća tokom hladnog i vlažnog vremena, odnosno u proljeće i jesen, a najmanja ljeti. Broj epileptičkih napada povećava se kod promjene vremena, što je praćeno povišenjem temperature i porastom vlage u vazduhu. Po mišljenju nekih autora, za atak migrene i epilepsije najvažniji meteorološki provokativni faktor jeste povećanje sadržaja vlage u vazduhu.
Kardiovaskularne bolesti su izrazito meteorotropne bolesti
Među brojnim mogućim uzrocima, kao što su faktori rizika koji favorizujući proces ateroskleroze dovode do razvoja koronarne bolesti, smatra se da i meteorološki stres ima značajnu ulogu u nastanku koronarnog incidenta. Danas prevladava mišljenje da su infarkt miokarda, kao i druge vaskularne bolesti, izrazito meteorotropne bolesti, odnosno bolesti čija je akutna manifestacija u velikoj mjeri povezana sa zbivanjima u atmosferi. To potvrđuju brojni radovi u literaturi. Takođe, dokazano je da se izbjegavanjem meteorološkog stresa može smanjiti incidencija infarkta miokarda.
Porast toplote i vlage takođe izaziva anginu pektoris kod pacijenata s ishemijskom bolesti srca, zbog povećanih zahtjeva za funkcionisanje kardiovaskularnog sistema zbog otežane termoregulacije. Nagla promjena u smislu zahlađenja značajna je i za toplu sezonu.
Maksimalne dnevne temperature iznad 35°C i noćne iznad 27°C ljeti povećavaju smrtnost od kardiovaskularnih bolesti. Dobro je poznato da je i hladnoća izrazito nepovoljna za koronarne bolesnike. Između ostalog, opaženo je da se kod bolesnika koji imaju anginozne napade, bol javlja znatno ranije češće pri izloženosti temperaturi od -10°C nego pri + 20°C.
Uzrokujući sistemski porast krvnog pritiska i povećanu potrošnju kiseonika, hladni podražaji s površine kože u normalnim okolnostima izazivaju povećanje protoka u koronarnim arterijama. Jačina njihovog djelovanja ne zavisi samo od apsolutne temperature, nego i od vlažnosti (kišno vrijeme, vlažna klima) te brzine gibanja vazduha (vjetar, promaja).
Vjetar je udružen s brzim promjenama atmosferskog pritiska. Ove promjene mogu uticati na pacijente u spoljašnjim i unutrašnjim prostorima. Preko autonomnog živčanog sistema mogu uticati i na mentalna stanja. Pretpostavlja se da na taj način mogu uticati na srčane aritmije. Naročito su opasni vjetrovi južnih i zapadnih smjerova.
Maksimalne dnevne ljetnje temperature iznad 35°C i noćne iznad 27°C povećavaju smrtnost od kardiovaskularnih bolesti. Opaženo je da se kod bolesnika koji imaju anginozne napade, bol javlja znatno ranije, češće pri izloženosti temperaturi od -10°C nego pri + 20°C.
Negativne vremenske uticaje možemo prevenirati biometeorološkom prognozom i adaptacijom mikroklime, a pozitivne koristiti u terapijske svrhe.
Klimatske promjene nepovoljno djeluju na koncentraciju vozača
Povećan broj saobraćajnih nezgoda s velikom sigurnošću se može pripisati atmosferskim uslovima koji nepovoljno djeluju na koncentraciju vozača.
Količina sunčevih zračenja i gustoća kostiju
Neka istraživanja pokazuju da su i prosječna gustoća i učestalost normalne gustoće kostiju odrasle ženske populacije tim veći što je količina sunčevih zračenja u mjestu boravka veća.
Uticaj različitih meteoroloških uslova na duševne bolesnike
U svakodnevnom radu sa duševnim bolesnicima primijećeno je da na kliničku sliku tih pacijenata mogu uticati različiti meteorološki uslovi. U recentnoj literaturi postoji nekonzistencija rezultata istraživanja međuodnosa meteorologije i duševnih smetnji i bolesti. Povezanost egzacerbacije psihičkih smetnji ustanovljena je i s prolaskom atmosferskih uslova. Naročitu povezanost pokazala su agitirana stanja shizofrenih pacijenata. Neki autori ukazuju na veću povezanost sa tipovima vazdušnih masa, nego s pojedinačnim meteorološkim parametrima. No i ta su istraživanja nekonzistentnih rezultata. Neka istraživanja ukazuju upravo suprotno, tj. na povezanost s pojedinačnim parametrima.
Istraživanja na području suicidologije ukazuju da je povećanje broja suicida izrazito povećano dan prije prolaza hladne i dva dana nakon prolaza tople klime. Posebno su nepovoljni topli sektori ciklona. Višednevna razdoblja s mnogo samoubistava najčešće karakteriše povišena temperatura vazduha nepravilnog dnevnog hoda, sniženi ili promjenljivi pritisak vazduha, povećana oblačnost, magla, često slaba kiša, a ljeti i grmljavinski pljuskovi.
Atmosferske pojave svojim kretanjem polarizuju vazduh. Na animalnom modelu je ustanovljeno da pozitivni i negativni ioni različito blokiraju ili stimulišu metabolizam biogenih amina na simpatičkom nivou (naročito se to odnosi na nivo serotonina – povećanje). Indikativno je da na taj način, vjerovatno, utiču na biohemijske supstrate određenih obrazaca ponašanja i kod ljudi.
U toku procesa aklimatizacije i aklimacje (privremeno ili trajno fiziološko prilagođavanje organizma na meteorološke uslove), koji su, kao što vidimo, vrlo značajni za reaktivnost organizma, čovjek prilagođava svoje ponašanje na odgovarajući način, u nastojanju da izbjegne ekstremne vremenske uslove. Težnja za kućnim životom naročito je izražena u savremenim urbanim sredinama, pa aklimatizacija na ekstremne klimatske uslove možda više i nije od primarne važnosti za čovjeka. Ipak, neka istraživanja ukazuju da meteorološki uticaji mogu penetrirati kroz zidove stambenih objekata. Tipičan primjer su vjetrovi.
Direktna primjena novih saznanja mogla bi se iskoristiti u svrhu bolje biometeorološke prognoze. Naučno je dokazano kako jekari često zanemaruju uticaj vremenskih prilika u svakodnevnoj praksi. Bojom informisanošću ljekara, pacijenata i njihovih porodica o biometorotropizmu određenih bolesti možemo prevenirati negativan uticaj određenog tipa vremena ili pak njegovih elemenata. Klimatizacijom bolničkih prostora smanjuje se uticaj vremena na bolesnike i njihov narušen proces aklimacije i aklimatizacije tokom liječenja.
Zbog svega navedenog nameće se potreba daljnje implementacije već postojećih znanja ali i nužnost sprovođenja ispitivanja specifičnosti uticaja meteoroloških faktora na pojedina patofiziološka zbivanja radi preveniranja različitih patoloških stanja.
Piše: dr Milica Šofranac
Dodajte komentar