Prema savremenim preporukama za dijagnostikovanje i liječenje astme (koje se svakih nekoliko godina obnavljaju i osavremenjavaju), astma se u dječjem dobu dijeli na:
– Astmu koja se javlja kod djeteta starosti do dvije godine (takozvanu infantilnu astmu),
– Astmu kod djeteta predškolskog uzrasta,
– Školskog djeteta i
– Adolescenta.
Kod astme djeteta starosti do dvije godine razlikujemo dva oblika: intermitentni i perzistentni.
Pod intermitentnim (povremenim) infantilnim oblikom astme podrazumijevaju se relativno rijetki napadi astme, do pet puta godišnje, većinom u sklopu virusnih infekcija. Svaki period bolesti prosječno traje nedjelju dana. U periodu između napada djeca se osjećaju dobro i ne zahtijevaju terapiju. Pri pojavi bronhoopstrukcija i prodormalnih simptoma bronhoopstrukcije primjenjuju se beta-dva-agonisti. U terapiji intermitentne astme ne primjenjuje se medikamentna prevencija.
Perzistentna infantilna astma (persistents, -entis, lat. postojan) dijeli se u tri oblika, i to: sezonsku astmu (perzistentni simptomi između septembra i aprila izazvani virusnim infekcijama), umjereno perzistentnu (u slučaju da se manifestuje 6-8 emisija bronhoopstrukcija; djeca se ne osjećaju dobro, često se zamaraju pri trčanju) i teško perzistentna (veliki broj bronhoopstrukcija koje traju dugo, sa povremenim poremećajem opšteg stanja).
Kod djece uzrasta starijeg od dvije godine takođe se razlikuju dva oblika astme: intermitentni i perzistentni. Kod inter-mitentnog oblika, u uzrastu poslije druge godine astma se može manifestovati samo kašljem, zatim blagi intermitentni oblik bolesti (astmatični napadi se javljaju na oko dva mjeseca; u periodu između napada dijete je zdravo) i ozbiljna intermitentna astma (manji broj teških napada; u periodu između napada dijete je zdravo).
Kod perzistentne astme koja se manifestuje poslije druge godine života razlikujemo sljedeće oblike: blagu perzistentnu astmu (6-8 astmatičnih napada godišnje koji, u prosjeku, traju nedjelju dana; potreba za bronhodilatatorima tokom jednog dana u sedmici), zatim umjereno perzistentnu (astmatični napadi se javljaju na mjesec dana, djeca često imaju tegobe i u odsustvu napada, zamaraju se pri trčanju; potreba za bronhodilatatorima registruje se najmanje dva puta sedmično), i na kraju, težak oblik astme sa svakodnevnim napadima bronhoopstrukcije i ograničenim fizičkim aktivnostima.
Na osnovu procjene težine bolesti određuje se i terapijski pristup (Algoritam za stepenasti pristup liječenju astme – Jugoslovenske smjernice za dijagnostikovanje i liječenje astme u dječjem uzrastu, Jugoslovensko udruženje dječjih alergologa i pulmologa JUDAP, Beograd, 2000).
Za dijagnostikovanje astme, ocjenu uspješnosti ambulatnog liječenja i otkrivanje pogoršanja funkcije pluća prije razvoja kliničkih simptoma bolesti danas nam služi jednostavan, portabilan i relativno jeftin aparat, Rajtov mini pik floumetar za mjerenje ekspiratornog vršnog protoka (engl. Wright's Mini Peak Flowmeter, PEF) .
Vršni ekspiratorni protok (PEF, od engleskog Peak Expiratory Flow) najveći je protok vazduha, izražen u litrima vazduha, koji protekne kroz disajne puteve tokom jednog minuta za vrijeme forsiranog ekspirijuma. Ono što je termometar za febrilnog bolesnika, svingomano-metar za mjerenje krvnog pritiska i praćenje hipertenzije i aparat za mjerenje vrijednosti šećera u krvi za sprovođenje terapije insulinom, to je pik floumetar za bolesnika oboljelog od astme.
U apotekama se mogu nabaviti različite vrste pik floumetara koji su oblikom i veličinom prilagođeni uzrastu djeteta, ali tehnika upotrebe slična je za sve. Korišćenje ovog aparata kod najvećeg broja djece moguće je tek sa navršenih 5-6 godina života. Prije primjene ovog aparata potrebno je obučiti dijete i njegove roditelje za pravilnu primjenu.
Prilikom mjerenja PEF-a bolesnik stoji i drži aparat ne ometajući kretanje strelice – indikatora (prije udaha na dnu skale indikator je, obavezno, na nuli). Potom udahnuti vazduh maksimalno, zatim zadržati dah jednu do dvije sekunde, potom izdahnuti jako i brzo u usnik pik floumetra. Pri duvanju se pomjeri strelica – indikator na skali i ostaje u tom položaju. Dobijena vrijednost označava maksimalnu brzinu protoka vazduha kroz disajne puteve (PEF). Mjerenje se ponavlja tri puta, a uzima se najbolji rezultat. Astmatičar treba da mjeri vrijednosti PEF-a najmanje tri puta dnevno (ujutro po ustajanju, jednom u toku dana i uveče, pred spavanje). Na rezultat PEF-a utiču pol, uzrast i uvježbanost rukovanja mjeračem. Interpretacija dobijenih rezultata upoređuje se sa referentnim vrijednostima i najboljom ličnom vrijednošću (tablične vrijednosti nalaze se uz svaki pik floumetar). Pod najboljom ličnom vrijednošću podrazumijeva se najviša vrijednost koju bolesnik može da ostvari u stabilnoj fazi bolesti, praćena dvije do tri sedmice. Kada se postigne najbolja lična vrijednost, cilj terapije je održavanje oko 80% ove vrijednosti. Kada se vrijednost spusti ispod 80%, bolesnik postupa po ranije načinjenom planu (npr. poveća dozu lijeka, obrati se ljekaru ili zatraži hitnu medicinsku pomoć). Pomoću pik floumetra možemo objektivno procijeniti uspješnost liječenja budući da lična ocjena u toku liječenja nije uvijek pouzdana.
Add comment