Postkovid simpozijum: dr Vladimir Jovanović, Klinički centar Crne Gore
Podsjetivši da astma predstavlja hronično zapaljenje disajnih puteva u kom učestvuju mnoge ćelije i ćelijski elementi, dr Vladimir Jovanović je u okviru sesije pulmologa na Postkovid simpozijumu ukazao na savremene terapijske inovacije u domenu astme.
Hronično zapaljenje ili inflamaciju uzrokuje opstrukcija disajnih puteva koja dovodi do ponavljanih epizoda sviranja i stezanja u grudima.
Aktuelna klasifikacija astme na osnovu endotipova ukazuje na dva osnovna tipa: Th1 i TH2. Profili njihovih podtipova su brojni, pa se u tom spektru razlikuju: atopična astma, alergijska, aspirinom pogoršana astma, low T2 astma, nonatopijska astma, astma kod pušača, astma kod gojaznih ili starijih ljudi. — U astmi se gotovo svakodnevno iznalaze novi biomarkeri koji su prisutni u samoj patogenezi odn. patofiziološkoj kaskadi. U posljednje vrijeme to su razni interleukini, leukotrijeni, metaloproteinaze, a na osnovu toga prave se i nova monoklonska antitijela koja tretiraju tu kaskadu u pogoršanju astme — objašnjava dr Jovanović.
Stepeničasti pristup u terapiji
Terapija astme zahtijeva suptilan stepeničasti pristup. 4. i 5. stepen predstavljaju teški oblik toka bolesti. On se, po objašnjenju dr Jovanovića, tretira visokim dozama kortikosteroida i dugodjelujućih bronhodilatatora u kombinaciji sa nekim dodatnim lijekom: bilo antihistaminskim preparatima ili monoklonskim antitijelima. — Već danas imamo razvijena monoklonska antitijela na imunoglobulin E, interleukin 5, interleukin 5 receptor i interleukin 4 — kaže dr Jovanović.
OPREZ! Svaki 3. pacijent sa astmom ima nekontrolisani tok bolesti, uprkos trenutno dostupnom liječenju inhalacionim ljekovima.
Nekontrolisana astma je, po riječima dr Jovanovića, veliki izazov u svakodnevnom radu pulmologa. Tu, nažalost, ne ide u korist ni mogućnost primjene moćnih ljekova, prije svega bronhodilatatora i kortikosteroida. U niz razloga za lošu kontrolu astme od strane pacijenta spadaju: pušenje, gojaznost, loša fizička aktivnost, korišćenje neinflamatornih ljekova, velika količina različitih unutrašnjih i spoljašnjih alergena, profesionalna ekspozitura u vidu izloženosti raznim štetnim agensima, adherenca, komplijansa pacijenta, komorbiditeti.
Alergijska i eozinofilna
Do lošeg toka bolesti može, nažalost, doći i nezavisno od ovih faktora. Tako se i dolazi u situaciju da pored toga što se pacijentu objasni šta treba da koristi, da savlada tehniku korišćenja inhalera, čak i ako ima dobru adherencu i redovno uzima terapiju, ipak dolazi do pogoršanja bolesti i pojave egzacerbacije. Alergijska astma karakteriše se ranim početkom, povišenim IgE, nekada udruženim alergijskim rinitisom, i često manjim brojem eozinofila u krvi. Eozinifilna astma karakteriše se obično pojavom prvih simptoma u kasnijem uzrastu, može se prepoznati i po prisustvu nazalnih polipa, broj eozinofila je povišen.
Inovacije
Podsjetivši da crnogorska pulmologija od prije godinu dana raspolaže moćnom biološkom terapijom za oba tipa astme, dostupnom za kliničku primjenu, dr Jovanović je najavio projekat primjene terapije kod pacijenata sa teškom astmom. Novina u Crnoj Gori je da je dodatno registrovan moćni trokomponentni lijek koji predstavlja kombinaciju dugodjelujućih beta-2 agonista, antagonista muskarinskih receptora i kortikosteroida. Posebna prednost njegove primjene ogleda se u činjenici da je omogućena primjena samo jedanput dnevno. Ovim je u značajnoj mjeri ostvaren komforan pristup terapiji, što kod ove grupe pacijenata ima posebno značajnu vrijednost.
Ovaj terapija, po objašnjenju dr Jovanovića, targetira bronhodilataciju i kontrolu upale, djelujući na nekoliko mehanizama koji su karakteristični za astmu. Studijske analize pokazuju da značajno djeluje na smanjenje broja napada astme: za 36% je smanjena stopa umjerenih i teških egzacerbacija na godišnjem nivou u odnosu na fiksnu kombinaciju koja se uzima dvaput dnevno. Za 42% uočeno je smanjenje stope na nivou teških egzacerbacija. Poboljšana je sposobnost pacijenata da dišu, FEV 1 je značajno poboljšan, a dejstvo lijeka počinje 5 minuta nakon momenta davanja. Po podacima iz studija, pokazano je da, u poređenju sa fiksnim kombinacijama, dolazi do poboljšanja plućne funkcije, poboljšanja kontrole astme, poboljšanja kvaliteta života, a lijek je preporučen za pacijente starije od 12 godina. Po riječima dr Jovanovića, ovaj vid terapije pokazuje povoljan bezbjednosni profil i uglavnom se dobro podnosi u svim grupama liječenja.
Tehnika inhalacije je osavremenjena. Postoji potvrda o isporučivanju doze, a i inhalacija je udobna. U tehničkom smislu, registrovano je najmanje kritičnih grešaka u odnosu na druge uređaje.
Terapija astmatskih tegoba je osavremenjena i, vrlo važno, dostupna je u kliničkom liječenju.
Anita Đurović
