Besplatni pregledi organizovani 12. maja i plan za dalje aktivnosti u opštinama bez dermatološke zaštite
Dr sci med. Ana Popović, dermatovenerolog onkolog
Klinički centar Crne Gore
Vodeća evropska organizacija za podizanje svijesti o raku kože, Euromelanoma, pokrenula je ovogodišnju kampanju sa ciljem suzbijanja očekivanog porasta incidencije ovog malignog oboljenja. Prema procjenama Međunarodne agencije za istraživanje raka (IARC), broj novooboljelih od raka kože u Evropi mogao bi do 2050. godine porasti za gotovo 40%, dostižući čak 680.000 slučajeva godišnje.
Podaci Registra za rak u Crnoj Gori ukazuju na kontinuirani porast broja novooboljelih i umrlih od melanoma kože. Iako su stope i dalje niže u poređenju sa zemljama sa visokom incidencijom, poput Australije i Novog Zelanda, zabrinjavajući je trend rasta koji dostiže oko 20% na svakih pet godina. Ova pojava najvećim dijelom se pripisuje dugotrajnom i nekontrolisanom izlaganju prirodnim i vještačkim izvorima UV zračenja.
Posebnu zabrinutost izaziva činjenica da se kod približno 70% pacijenata melanom otkrije u uznapredovaloj fazi, kada debljina tumora prelazi 1 mm, što značajno povećava vjerovatnoću širenja bolesti. Osim melanoma, bilježi se porast broja oboljelih od nemelanomskih oblika raka kože, kao što su aktinične keratoze, bazalnoćelijski i planoćelijski oblici, čiji je razvoj takođe usko povezan sa kumulativnom UV izloženošću.
Kako bi se ovi zabrinjavajući trendovi zaustavili, nužno je uložiti dodatne napore u edukaciju populacije, naročito mladih, o značaju fotoprotekcije i ranog otkrivanja promjena na koži. Analiza podataka iz Euromelanoma programa, koji obuhvata skoro 130.000 ispitanika iz 30 evropskih zemalja, pokazuje zabrinjavajući pad u upotrebi zaštitnih krema pri izlaganju suncu i porast korišćenja solarijuma. Ovi nalazi potvrđuju potrebu za zajedničkim djelovanjem zdravstvenih profesionalaca, institucija, medija i građana.
U cilju smanjenja rizika za buduće generacije, kreiran je i besplatan edukativni materijal za osnovne i srednje škole, dostupan na zvaničnoj stranici kampanje: www.euromelanoma.eu/cnr-me.
Koža pamti sve, naročito u ranom životnom dobu. Samo jedna ozbiljna opekotina sa plikovima u djetinjstvu može udvostručiti rizik od raka kože kasnije u životu. Zato je ključna rana prevencija i edukacija.
Edukacija roditelja i djece jedan od glavnih prioriteta ovogodišnje kampanje, čiji je slogan: “Briga o zdravlju naše djece je naša odgovornost! Zaštitimo ih od negativnih uticaja UV zračenja.”
Preporučuje se:
- izbjegavanje direktnog izlaganja suncu djece mlađe od tri godine,
- boravak starije djece u hladu između 10 i 16 časova,
- redovnu upotrebu krema sa visokim zaštitnim faktorom, kao i nošenje šešira, naočara i zaštitne odjeće.
Za potrebe kampanje snimljen je promotivni video sa snažnom preventivnom porukom, izrađen u skladu sa etičkim principima i uz saglasnost roditelja djece koja su učestvovala u snimanju.
Dermatolozi u Crnoj Gori već dugi niz godina aktivno učestvuju u sprovođenju preventivnih aktivnosti u okviru Euromelanoma kampanje, sa posebnim fokusom na edukaciju, informisanje i besplatne dermatološke preglede. Ključni period za ove aktivnosti je mjesec maj.
U okviru kampanje, organizovani su besplatni dermatološki pregledi u 12 crnogorskih opština, i to kako u državnim, tako i u privatnim zdravstvenim ustanovama. Ova inicijativa omogućila je građanima, posebno onima sa faktorima rizika, pravovremeni dermatološki pregled bez uputa i zakazivanja.
Iako se godišnje u Crnoj Gori registruje oko 60 novih slučajeva melanoma, značajan broj pacijenata se javlja ljekaru u poodmakloj fazi bolesti, što dodatno naglašava potrebu za intenzivnijim edukativnim djelovanjem i podizanjem svijesti o raku kože.
U tom kontekstu, dermatolozi planiraju da sprovedu besplatne preglede i u domovima zdravlja Ulcinj i Herceg Novi, opštinama koje nemaju stalno zaposlenog dermatologa, čime se želi obezbijediti pristup dermatološkoj zaštiti građanima u ovim sredinama.
Kampanju u Crnoj Gori organizuje Udruženje dermatološke onkologije Crne Gore, u saradnji sa Euromelanoma Europe, Evropskom akademijom za dermato-onkologiju (EADO), a uz podršku Ministarstva zdravlja, Kliničkog centra Crne Gore, Univerziteta Crne Gore, Ministarstva sporta i mladih i Fonda za zdravstveno osiguranje.
Svi zainteresovani građani mogu pronaći informacije o besplatnim pregledima, aktivnostima i edukativnim sadržajima na zvaničnim stranicama kampanje, kao i putem društvenih mreža “Montenegro Euromelanoma” i “Udruženja dermatološke onkologije Crne Gore”.
