Prof. dr Dragana Stamatović
Vojno-medicinska akademija, Beograd
Poliklinika Da Vinci, Podgorica
Limfomi su zloćudni tumori limfnog tkiva i obuhvataju tri do šest procenata ukupnih maligniteta. Dijele se na ne-Hočkinov i Hočkinov limfom, zato što se bitno razlikuju po toku bolesti, načinu liječenja i ishodu. Među brojnim zloćudnim tumorima izdvaja se Hočkinov limfom, koji zahvata limfne žlezde. Hočkinov limfom je relativno rijedak malignitet i procjenjuje se da je njegova incidenca dvadeset puta manja u odnosu na karcinom pluća i sedam puta manja u odnosu na ne-hočkinske limfome, te je svrstan u grupu rijetkih bolesti. Karakteristika ovog oboljenja je da se uglavnom javlja kod mlađe populacije.
U Evropi godišnje na 100.000 stanovnika približno obole tri osobe.
Bolest ima takozvanu bimodalnu incidencu, sa dva pika javljanja u odnosu na životnu dob, prvo je između 20. i 29. godine, a drugo posle 60-te. Muškarci obolijevaju u 60 odsto slučajeva, češće u odnosu na žene. Uzrok nastanka nije do kraja razjašnjen. Nije dokazan uticaj nasleđa, mada se u pojedinim porodicama bolest češće javlja. Međutim, nedvosmisleno je dokazano da se u osnovi ovog limfoma krije poremećaj odbrambenih snaga organizma. Potvrđeno je i da je prethodna infekcija Epštajn-Barovim virusom koji izaziva infektivnu mononukleozu, odgovorna za nastanak Hočkinovog limfoma.
Kod više od 80% oboljelih dolazi do uvećanja limfnih čvorova na vratu, u sredogruđu, pazuhu, trbuhu ili preponama. Putem limfe ili krvi bolest može da se širi u druge organe ili tkiva. Uvećani limfni čvorovi su najčešće bezbolni, pojedinačni ili grupisani u konglomeratima, tvrdi i pokretni u odnosu na podlogu.
U zavisnosti od lokalizacije i pritiska na vitalne organe, može da se javi i suv nadražajni kašalj, otok vrata ili naglašen venski crtež ako su uvećane limfne žlijezde u sredogruđu. Može da se javi i bol u slabinskoj regiji, pojava žutice zbog uvećanih limfnih žlijezda u trbuhu i onemogućavanja oticanja žuči, otoci nogu zbog otežane cirkulacije usljed uvećanih limfnih žlijezda u preponama. Infektivna mononukleoza, poznatija kao bolest poljupca, najčešće se javlja kod adolescenata. Ispoljava se gušoboljom, uvećanim limfnim žlijezdama u perifernim regijama, ali i uvećanjem i oštećenjem funkcije jetre i slezine. Takođe, i bolesnici sa HIV infekcijom zbog stečenog gubitka otpornosti organizma, češće obolijevaju od ovog tipa limfoma.
Hočkinov limfom može biti praćen i takozvanom opštom simptomatologijom intoksikacije organizma. Zapravo, tumorske ćelije mogu da luče i različite materije, trovače organizma. Prema njenim riječima, posljedica njihovog djelovanja je povišena temperatura, posebno u popodnevnim časovima, obilno preznojavanje, neobjašljivi gubitak tjelesne težine u polugodišnjem kratkom roku i izražen svrab kože. Ove manifestacije bolesti ukazuju na sistemsku uznapredovalost tumora i predstavljaju parametar loše prognoze.
Ljekar uzima anamnezu sa posebnim osvrtom na glavne tegobe bolesnika, sadašnju bolest i lične i porodične bolesti u prošlosti.
Kliničkim pregledom utvrđuje se uvećanje limfnih žlijezda, veličina jetre i slezine, uz obraćanje pažnje na druge vitalne znake. Specifična laboratorijska analiza za ovu bolest još uvijek ne postoji. Uprkos tome, često se konstatuje da oboljeli imaju povišen broj bijelih krvnih zrnaca i smanjen broj limfocita, promjenljiv stepen malokrvnosti, povišenu sedimentaciju, fibrinogen, C reaktivni protein. Suverena dijagnostika je patohistološka analiza oboljelog tkiva ili organa, a najčešće uvećane limfne žlijezde. Za definisanje stepena proširenosti bolesti neophodna je radiografija pluća, ultrazvuk trbuha i male karlice, skener ili magnetna rezonanca. Ovim metodama omogućava se uvid u stanje limfnih žlijezda sredogruđa, trbuha, ali i moguće širenje bolesti u različite organe kao što su pluća, jetra, slezina, koštane strukture. Na osnovu dijagnostike utvrđuje se stepen rasprostranjenosti Hočkinovog limfoma, odnosno klinički stadijum koji određuje način liječenja i prognozu bolesti.
Definitivna dijagnoza predstavlja “ličnu kartu” svakog Hočkinovog limfoma, kreće se od prvog do četvrtog stadijuma i pokazuje u kojoj mjeri je bolest uznapredovala. Od toga zavisi i način liječenja, uz sagledavanje drugih parametara karakterističnih za svakog pacijenta, kao što je životna dob, pridružene bolesti i rizici od neželjenih efekata terapije.
Liječenje Hočkinovog limfoma sprovodi se po preporukama evropskih i svjetskih udruženja.
Danas imamo različite protokole citostatske terapije standardne jačine, a primjenjuje se i “visoko dozna” terapija sa transplantacijom matičnih ćelija. Dostupna je i takozvana ciljana terapija sa lijekom koji traži određeno mjesto na tumorskoj ćeliji. Čak i za pacijente sa rezistentnom bolešću postoji šansa da se liječe. Kod njih se radi transplantacija matičnih ćelija od porodičnog donora, najčešće roditelja. Cilj ove metode je da se u organizmu oboljelog stvore uslovi za trajnu borbu protiv minimalno zaostale bolesti. Hočkinov limfom je tumor sa najboljom prognozom u ovoj grupi malignih oboljenja. Više od 80 odsto oboljelih ima šansu da preživi, odnosno izliječi se. Nakon uvodnog liječenja, bolest može da se vrati kod jedne trećine pacijenata, dok samo 10 procenata ima oblik inicijalno rezistentne bolesti, otporne na primijenjene metode liječenja.
Dodajte komentar