Dr Ivana Vuković
Institut za onkologiju
Klinički centar Crne Gore
Karcinom porijeklom bubrežnih ćelija (Renal cell carcinoma-RCC) je najčešće maligno oboljenje bubrega. Čini 3% svih dijagnostikovanih karcinoma i 90% svih bubrežnih maligniteta. Najčešće se radi o adenokarcinomu sa različitim podtipovima koji pokazuju različitu biologiju, histološke i genetske osobenosti.
Ovo nekada rijetko maligno oboljenje pokazuje trend porasta učestalosti obolijevanja za 2% na godišnjem nivou. Obično se javlja kod starijih od 60 godina, ali se može javiti i kod mlađih osoba (u 7% slučajeva). Najveća učestalost obolijevanja bilježi se u zemljama zapadnog svijeta, a kada govorimo o polnoj učestalosti češće se javlja kod muškaraca.
Etiopatogeneza i histološki tipovi karcinoma bubrega (RCC)
I pored brojnih ispitivanja, kliničkih i epidemioloških, tačna etiološka pozadina ovog oboljenja ne može se utvrditi. Smatra se da je karcinom bubrežnih ćelija rezultat genetske predispozicije – nasljeđa i djestva spoljašnjih faktora.
Od faktora spoljašnje sredine koji su prepoznati kao činioci koji povećavaju rizik od obolijevanja su: pušenje, gojaznost, dugotrajne upale bubrega, visok krvni pritisak, izloženost hemijskim materijama, pesticidima, dugotrajna upotreba analgetika (fenacetin). Primijećena je povećana učestalost obolijevanja kod osoba koje imaju hroničnu bubrežnu slabost na programu dijalize i kod osoba koje imaju tkz. cističnu bolest bubrega – nasljedno oboljenje koje karakteriše stvaranje cista u bubrezima.
Uglavom se radi o sporadičnoj bolesti, ali u malom procentu slučajeva njegova pojava se vezuje za familijarne sindrome kao što su: von Hippel Lindau sindrom (VHL), tuberozna skleroza (TSC), nasljedni papilarni karcinom bubrega, nasljedna leomiomatoza. U sklopu navedenih nasljednih sindroma uglavnom su to maligni tumori koji su obostrani i multicentrični.
Prema SZO (WHO) i Međunarodnom udruženju za urološku patologiju (The International Society of Urological Pathology – ISUP) iz 2016. godine postoje različiti histološki podtipovi RCC.
Tri glavna histološka podtipa karcinoma bubrežnih ćelija i to: svetloćelijski tip RCC, papilarni tip RCC, hromofobni RCC.
Postoje i druge rijetke histološke forme RCC kao što su: renalni medularni karcinom bubrega, multilokularna cistična neoplazma, RCC udružen sa nedostatkom sukcinat dehidrogenaze, tubulocistični… Oko 2% pripada grupi neklasifikovanih RCC jer nema karakteristike nijednog histološkog tipa. Ranije klasifikacije su obuhvatale sarkomatoidni tip RCC, ali danas je opšteprihvaćeno da svaki karcinom bubrežnih ćelija može imati sarkomatoidnu komponentu i da njeno prisustvo ukazuje na visokogradusni tumor i lošiju prognozu.
Kako se manifestuje rak bubrega?
Karcinom bubrega zbog njegove lokalizacije često ide bez simptoma ili su simptomi slabo izraženi pa se najveći broj tumora bubrega otkriva na rutinskom ultrazvučnom pregledu. Zbog nespecifičnosti simptoma čak kod ¼ pacijenata bolest se otkrije tek u uznapredovalom stadijumu – kada se tumor proširio na druge organe (metastazirao) regionalne limfne žlijezde, nadbubrežne žlijezde, pluća, jetru, mozak, kosti. Klinički trijas simptoma čine:
- Pojava krvi u mokraći, a da pri tome sam akt mokrenja nije bolan, tkz. bezbolna hematurija;
- Bol u slabinskom dijelu kičme;
- Masa koja se palpira u trbuhu ili slabinama.
U uznapredovalom stadijumu bolesti dominira simptomatologija od strane zahvaćenosti određenih organa i opšti simptomi (povišena tjelesna temperatura, slabost, redukcija u tjelesnoj masi).
Kako se postavlja dijagnoza raka bubrega?
Svakako je potrebno inicijalno uraditi osnovne dijagnostike korake (pregled mokraće i analize iz krvi). Najčešće se tumor vizuelizuje već prilikom ultrazvučnog pregleda ili drugih radioloških pregleda (snimanje mokraćnog sistema sa kontrastom -tkz. CT urografija, skener abdomena…). Vizuelizovanu tumorsku promjenu je potrebno bioptirati i dobiti patohistološku potvrdu da se radi o karcinomu bubrega (zlatni standard u dijagnostici). Radiološka dijagnostika ima važnost i u procjeni proširenosti bolesti (stejdžing).
Terapija i procjena rizika kod karcinoma bubrega
Odluku o modalitetu liječenje donosi Urološko-onkološki Konzilijum koga čine urolog, medikalni onkolog i radioterapeut. Modaliteti liječenja su operativno liječenje, hemioterapija, imunoterapija, target terapija i radioterapija. Odluka o terapijskom modalitetu mora biti bazirana na tipu tumora, stadijumu bolesti (lokalna, lokalno uznapredovala ili metastatska bolest) i procijenjenom riziku.
U ranom stadijumu bolesti (lokalna i lokalno uznapredovala bolest) liječenje je operativno. U visokom postotku operativno liječenje može da dovede do potpunog liječenja. Operativno liječenje podrazumijeva uklanjanje cijelog bubrega (radikalna nefrektomija) ili samo dijela bubrega sa tumorom (parcijalna nefrektomija), a kod metastatskih tumora niskog rizika moguće je sprovesti citoreduktivnu hirurgiju.
Kod malih tumora (do 3 cm), posebno ukoliko se radi o pacijentu sa visokim rizikom za operativno liječenje (bubrežna slabost, prethodna nefrektomija, brojni komorbiditeti) može se sprovesti liječenje lokalnim modalitetima – radiofrekventnom ablacijom, mikrotalasnom ablacijom ili krioablacijom.
Kod tumora za koje se procijeni da se ne mogu operisati sprovodi se sistemsko liječenje. Danas svoje značajno mesto u liječenju imaju inhibitori tirozin kinaze (TKI-sunitinib, sorafenib, axitinib, pazopanib), mammalian target of rapamycin (mTOR) inhibitori-everolimus, imuno “check point” inhibitori (pembrolizumab i nivolumab), interleukin 2 (limitirana efiasnost, a velika toksičnost), kao i rekombinantna monoklonska antitijela.
Radioterapija – zračenje najčešće ima samo palijativni efekat.
Dodajte komentar