Prof. dr sc. med. Bogdan Pajović
Univerzitet Crne Gore – Medicinski fakultet
Za nastup erekcije neophodan je višestruko povećan priliv arterijske krvi u šupljine (kaverne, sinusoide) kavernoznih tijela. Insuficijencija (nedovoljnost) arterijskog krvotoka u penisu ima za posljedicu arteriogenu impotenciju. Oboljenja završnog dijela aorte, bolesti unutrašnje bedrene arterije i njenih grana za penis, dovode do insuficijencije arterijskog krvotoka. Promjene mogu postojati i na spiralnim arterijama penisa (a. helicinae) i glatkim mišićima erektilnog tkiva. Statistika pokazuje da 50-80% svih slučajeva organski izazvane impotencije otpadaju na insuficijenciju arterija penisa.
Uzroci
Urođene anomalije penilnih arterija i povrede karlice sa oštećenjem krvnih sudova penisa su rijetki uzroci arteriogene impotencije. I hirurški zahvati u karlici mogu izazvati oštećenje arterija penisa. Većina slučajeva arteriogene impotencije je posljedica generalizovane arterioskleroze, koja zahvata i arterije penisa. Zapaženo je da se nastup koronarne skleroze (skleroze srčanih sudova) poklapa sa pojavom impotencije. Lumen arterija je sužen, protok kroz njih je smanjen ili čak odsutan.
U faktore rizika za pojavu arteriogene impotencije spadaju hipertenzija, dijabetes, pušenje, povećan nivo holesterola i triglicerida u krvi. U kliničkoj slici izraženi su simptomi opšte arterioskleroze, a naročito skleroze srčanih i moždanih sudova. Nerijetko su pacijenti imali koronarni ili periferni „by-pass“ (premošćavanje začepljenih sudova). Hipertenzija je obično prisutna. Erekcije su slabe i sporo se razvijaju. Potencija nije zavisna od partnera.
Dijagnoza
Na arterijsku insuficijenciju penisa ukazuju izražena arterioskleroza i njene komplikacije na krvnim sudovima. Naročito su ugroženi dijabetičari. Peno-brahijalni indeks (PBI) manji od 0,6 ukazuje na arteriogenu impotenciju (v. dijagnostičke metode). Niske vrijednosti PBI (manje od 0,6) su u dobroj korelaciji sa arteriografijom, koja pokazuje teško suženje ili začepljenje arterija penisa. Međutim, normalan PBI ne znači da je perfuzija (natapanje) penisa krvlju normalna, jer se mjerenje obavlja na mlitavom penisu.
Za dijagnozu arteriogene impotencije danas se uglavnom koriste ultrazvučni pregled penisa sa analizom Dopplerovih pulsnih talasa u toku farmakološki izazvane erekcije, kao i CIS test. Ultrasonogrfija penisa je neinvazivna i za pacijenta lako prihvatljiva metoda, u kombinaciji sa intrakavernoznim testom daje pouzdane rezultate (v. dijagnostičke metode). Nastup rigidne erekcije unutar 15 minuta od ubrizgavanja papaverina (30 mg) ili bolje prostaglandina E1 (10 µg), kao i trajanje od preko 30 minuta upućuje na zadovoljavajući protok krvi i normalno veno-okluzivni mehanizam (zatvaranje odvodnih vena).
Liječenje
Liječenje arterijske impotencije danas je mnogo uspješnije nego u prošlosti. Najprije treba pokušati sa oralnom (kroz usta) primjenom ljekova, kao što su apomorfin (Uprima) i sildenafil (Viagra). Apomorfin se primjenjuje u vidu sublingvalnih tableta (pod jezik) od 2 i 3 mg. Podesan je za bolesnike sa blagom ili umjerenom impotencijom. Dejstvo mu nastupa već poslije 20 minuta. Dobro ga podnose i bolesnici sa stabilnim oboljenjem srca i njegovih sudova. Apomorfin se može uzimati i ako bolesnik prima druge ljekove za srce, uključujući nitrate, što nije slučaj sa Viagrom.
Primjenom sildenafila (Viagra) uspjeh se može postići kod 60-75% pacijenata sa umjerenom insuficijencijom arterijskog krvotoka. Obično su potrebne doze od 50-100 mg, 1 sat prije koitusa (snošaja). Manje je uspješan kod dijabetičara sa izraženom polineuropatijom (oštećenje mnogih živaca u tijelu), koja zahvata i kavernozne živce. I kod pacijenata poslije radikalne operacije karcinoma prostate sildenafil je malo efikasan. Viagra je kontraindikovana kod pacijenata sa nestabilnom anginom pektoris, kod dekompenzovane srčane slabosti, poslije svježeg infarkta miokarda i kod pacijenata koji uzimaju nitrate (v. prikaz ljekova).
U slučaju neuspjeha oralne terapije primjenjuju se intrakavernozne injekcije papaverina i fentolamina (0,5 do 1 ml rastvora koji sadrže 30 mg papaverina i 1 mg fentolamina). Skuplji je, ali praćen sa manje komplikacija, prostaglandin E1 (Caverject, Prostavasin, Viridal itd.), koji se ubirzgava u kavernozno tijelo u dozi 10-20 µg.
Sljedeća alternativa je primjena aparata koji pomoću vakuuma, uz stavljanje konstriktivne trake na bazu penisa, postižu erekciju. Na našem tržištu se može naći VEP aparat. Obuka za rukovanje i primjena su jednostavne. Za manje od jednog minuta postiže se erekcija i održava sve do skidanja trake za stezanje baze penisa. VEP je efikasan u preko 95% slučajeva. Mogu da ga koriste svi muškarci sa impotencijom, izuzimajući one za koje je opasna i prirodna seksualna ekscitacija. Ova metoda ima komplikacije, kao što su: bol u penisu, poremećaji cirkulacije, krvni podlivi, pa čak i nekroza (izumiranje) tkiva pri dugotrajnoj konstrikciji.
Hirurški zahvati se preporučuju kod mlađih pacijenata sa lokalizovanim oboljenjem arterija, koje se može korigovati hirurškim putem. Za operaciju su pogodnija suženja i začepljenja dovodnih arterija izvan penisa (bedrena i stidna arterija). Revaskularizacija penisa označava dovođenje arterijske krvi u kavernozna tijela putem anastomoze (spajanja) prohodnih krvnih sudova van penisa sa arterijama penisa. Tu spadaju spajanje epigastrične arterije i kavernoznih tijela (epigastrično-korporealna anastomoza), ili femoro-korporealna anastomoza (spajanje sa butnom arterijom) pomoću parčeta vene. Moguća je i anastomoza sa oba suda.
Ugradnja penilnih proteza se primjenjuje kada druge metode liječenja nisu bile uspješne ili moguće. Postoje različiti tipovi proteza, koje se ugrađuju u kavernozna tijela hirurškim putem (v. kasnije). I ova metoda ima svoje komplikacije.
Dodajte komentar