Dr Boris Đurović, neurohirurg
Klinika za neurohirurgiju, KCCG
Kompresivna neuropatija je oštećenje živca nastalo mehaničkim pritiskom, koji traje duži vremenski period. U organizmu postoje potencijalna mjesta koja su podložna za nastanak ovakvih oštećenja. Sindrom karpalnog kanala (tunela) je najčešća kompresivna neuropatija. Ona nastaje zbog pritiska na središni živac (lat. n. medianus) u karpalnom tunelu, uzanom prostoru u regiji šake. Ovaj tunel je vezivno koštani prolaz u dlanu koji čine kosti ručja i poprečni karpalni ligament (lat. retinaculum flexorum), koji čini krov ovog tunela.
Ovo oboljenje se javlja češće kod žena nego muškaraca (odnos 2:1). Najčešće se javlja između 40 i 60 godina starosti. Obično je obostran, ali je dominantna ruka uvijek više zahvaćena. Najčešće je nepoznatog uzroka ili je povezan sa ponavljanim pokretima i profesionalnim opterećenjem ručnog zgloba (ponavljajući pokreti savijanja ručnog zgloba). Takođe može biti prisutan kod oboljenja i stanja koja mogu povećati volumen sadržaja kanala – hipertrofija ili otok ligamenata i tetiva (akromegalija, reumatoidni artritis, trudnoća…).
Sindrom karpalnog kanala čini skup simptoma i znakova koji je tipičan i lako se prepoznaje. Pacijenti najčešće opisuju trnjenje i žareći bol u šaci koji se javlja u napadima. Tegobe su lokalizovane najčešće u regiji palca, kažiprsta i/ili srednjeg prsta. Nakada se bol širi u podlakticu. Simptomi se pojačavaju poslije intezivnog rada – posebno ponavljajućih pokreta u ručnom zglobu. Takođe, skoro svi pacijenti navode da se tegobe javljaju i u miru, posebno noću, bude ih iz sna, a prestaju ili se smanjuju kada pacijent nesvjesno protrese šake. Takođe pacijenti mogu prijavljivati: slabiji osjećaj i hladnoću u prstima, da im ispadaju stvari uz ruku, slabost u šakama, nespretnost pokreta prstiju i “topljenje” mišića dlana.
Dijagnoza se postavlja tipičnim podacima koje pacijenti navode, kliničkim pregledom, provokacionim testovima (Tinelov i Falenov test) i elektromioneurografskim ispitivanjem (EMNG), kojim se potvrđuje dijagnoza.
Liječenje se obično započinje konzervativnim mjerama. Od medikamenata se koriste analgetici, pregabalin, nesteroidni antiinflamatorni ljekovi, polivitaminska terapija… Savjetuje se smanjivanje ili modifikovanje profesionalnog opterećenja šake. Veoma korisna može biti imobilizacija šake u neutralnom položaju ili lakoj ekstenziji šake tzv. ortoze za karpalni kanal, posebno tokom spavanja. Nesumnjiv je značaj fizikalne terapije. Lokalna primjena, infiltracija kortikosteroida može dovesti do privremenog smanjivanja tegoba, ali postoji opasnost od mogućeg direktnog oštećenja živca prilikom davanja injekcije. Posebno treba imati na umu da nakon završetka trudnoće, može se očekivati i nestanak ovog sindroma. Takođe, liječenje sistemskih oboljenja, koja dovode do sekundarnog tipa kompresivne neuropatije, može dovesti do smanjivanja tegoba.
Hirurška terapija se primjenjuje kod pacijenata kod kojih konzervativni tretman nije dao zadovoljavajuće rezultate ili već postoji uznapredovalo oštećenje. Ono se sastoji u dekompresivnoj retinakulotomiji – presijecanju poprečnog karpalnog ligamenta (koji čini vezivni dio karpanog tunela), a samim tim oslobađanju središnjeg živca od pritiska i obično se radi u lokalnoj anesteziji.
