Svjetski dan borbe protiv malignih bolesti

Svjetski dan borbe protiv raka obilježava se svake godine 4. februara i predstavlja za sada jedinu inicijativu pod kojom cijeli svijet može da se udruži u borbi protiv globalne epidemije raka. Rak je jedan od vodećih uzroka smrti u svijetu, te svake godine na ovaj dan Svjetska zdravstvena organizacija i Međunarodna unija za borbu protiv raka promovišu načine za ublažavanje globalnog opterećenja društva ovom bolešću. Prevencija raka i podizanje kvaliteta života pacijenata oboljelih od raka su teme koje se iz godine u godinu ponavljaju. Da li ste znali da svake godine više od 12,7 miliona ljudi u svijetu dobije dijagnozu raka i da 7,6 miliona ljudi u svijetu umre od nekog oblika ove bolesti? 4. februar ima posebno značenje za svakoga čiji je život bio pod direktnom prijetnjom raka. Na ovaj dan svake godine, svijet zastaje u priznavanju Svjetskog dana raka, u znak sjećanja na žrtve ove bolesti, a u čast istraživača, kampanja i kreatora politike koji se bore za usporavanje i suzbijanju širenja raka širom svijeta. Ukoliko se ne preduzme adekvatna akcija, očekuje se da će opterećenje ovom bolešću dostići 26 miliona novih dijagnoza i 17 miliona smrtnih ishoda do 2030. godine, a najbrži porast javlja se u zemljama sa niskim i srednjim dohotkom, tj. više od 70% svih smrtnih slučajeva raka se javljaju u nerazvijenim i srednje razvijenim zemljama, gde su raspoloživa sredstva za prevenciju, dijagnostiku i liječenje raka ograničena ili nepostojeća. Međutim, nisu sve vijesti loše. Oko 30-40% slučajeva obolijevanja od raka se može spriječiti, a jedna trećina slučajeva se može izliječiti ukoliko se dijagnostikuje u ranoj fazi bolesti i liječenje započne na vrijeme. 4. februar je takođe važan datum za Međunarodnu agenciju za atomsku energiju (IAEA), koja podržava globalnu kampanju protiv epidemije raka kroz Program akcije za liječenje kancerogenih oboljenja (PACT), program tehničke saradnje (TC) i njen program ljudsko zdravlje i kroz programe Odjeljenja za nuklearne nauke i aplikacije koji sprovode programe za istrazivanja malignih bolesti. Preko deceniju, ovi mehanizmi pružanja usluga pomogli su državama članicama podržavajući obuku i razvoj multidisciplinarnih zdravstvenih timova, pripremi nacionalnih programa za kontrolu raka i nabavku specijalizovane opreme, što dovodi do smanjenja nacionalnih troškova i boljeg pristupa liječenju raka. Nakon obnove državnosti, Crna Gora je u junu 2006. godine obnovila svoje punopravno članstvo u OUN postavši 192. članica, a krajem oktobra postavši punopravna članica IAEA. Koordinaciju saradnje Crne Gore i Međunarodne Agencije za Atomsku energiju iz Beča preuzelo je, počev od 01. januara 2012. godine, Ministarstvo nauke. Programi tehničke saradnje predstavljaju najznačajniji i najintenzivniji oblik saradnje naše zemlje sa Međunarodnom agencijom za atomsku energiju. Sprovode se u dvogodišnjim -trogodišnjim ciklusima, kroz realizaciju nacionalnih i regionalnih/interregionalnih projekata. Crna Gora, na osnovu iskazanog interesovanja institucija, učestvuje u projektima koji se odnose na medicinu, biotehnologiju, poljoprivredu, životnu sredinu, veterinu, kulturno nasljeđe. Do sada najznačajniji projekat realizovan sa IAEA je nacionalni projekat MNE6004 “Nadgradnja sistema osiguranja/kontrole kvaliteta u dijagnostičkoj radiologiji za potrebe realizacije Nacionalnog programa za skrining raka dojke”. Ovaj projekat nastavak je prethodnih manjih projekata koji su počev od 2006. godine, od sticanja nezavisnosti Crne Gore i dobijanja punopravnog clanstva u OUN/IAEA realizovani u saradnji sa Agencijom iz Beča na polju unapređenja zdravstvenog sistema i njegovih usluga prema gradjanima Crne Gore, uključujući projekat obnove i stavljanja u punu funkciju Odjeljenja nuklearne medicine (sa isporukom gamma kamere, 2006 juni), kao i projekat uvođenja brahiterapije na Klinici za onkologiju i radioterapiju KC CG. Putem ovog projekta Crna Gora dobila je donaciju vrijednu skoro 800.000 eura. Riječ je o Digitalnom mamografu sa pratećim sadržajima, jednim od najsavremenijih aparata za prijevremeno otkrivanje raka dojke. Prošle godine 29. maja, u renoviranim prostorijama stare onkologije Kliničkog centra Crne Gore, svečano je pušten u rad Digitalni mamograf sa pratećim sadržajima (poseban sto za stereotax biopsije). Pored opreme projekat uključuje obuku kadra u inostranstvu (realizovane obuke za 4 doktora specijalista radiologije i 4 tehničara, u trajanju od po mjesec dana po kandidatu na Institutu za onkologiju Republike Slovenije), kao i jednomjesečna obuka u Belgiji za jednog fizičara. Takođe, realizovane su 3 naučne posjete doktora specijalista radiologije u Sloveniji, kao i učešće na Regionalnom kursu obuke iz oblasti digitalne mamografije za specijaliste radiologije, onkologije, fizičara i jednog tehničara u Ljubljani. Pod projektom su realizovane i ekspertske misije IAEA i spoljnih eksperata. U periodu od 17-18. decembra 2015. godine u Podgorici je održana Nacionalna Radionica za oblast digitalne mamografije, uz učesće inostranih eksperata za oblast skrininga raka dojke. Ovaj projekat predstavlja dobru osnovu za izradu i provodjenje svih protokola kada je oblast raka dojke u pitanju (kao globalna prijetnja čak i osobama u mlađoj populaciji) po međunarodnim standardima, u smislu da na adekvatan način sprovedena prevencija predstavlja ključni elemenat u borbi protiv ove opake bolesti. Aktivnosti na ovome projektu bi trebale da budu osnov za dalje aktivnosti i jačanje saradnje u oblasti medicine sa Agencijom iz Beča, posebno kada su u pitanju projekti tehničke saradnje u narednom periodu ali i naučno-istraživacki projekti iz oblasti medicine. Ovo tim prije što je u najvažnijem dokumentu za saradnju Crne Gore i IAEA, tzv. Okvirnom programu za saradnju, koji je potpisan oktobra 2014. godine, medicina prepoznata, pored nauke i istraživanja te ostalih nacionalnih prioriteta, kao ključni prioritet u saradnji do 2020. godine. Takođe, sve ove aktivnosti bi trebale da budu dobra polazna osnova i za uključenje institucija iz oblasti zdravstva u EU Okvirni program za istraživanje i inovacije “Horizont 2020”, ali i u evropski program saradnje u oblasti nauke i tehnologije – COST čija je Crna Gora postala nedavno punopravna članica. Takođe, ovaj projekat je osnov kome treba obezbijediti dalju nadgradnju na nacionalnom nivou. U tome smislu, Ministarstvo zdravlja je već krajem 2015. godine počelo organizovani program skrininga za žene iz opština Podgorica, Cetinje, Danilovgrad i Kolašin. Do sada, kroz Program je prošlo 384 žena starosne dobi od 50 do 69 godina, od kojih su 37 imale neke promjene na dojci koje zahtijevaju dalja ispitivanja.