U organizaciji „Asocijacije za reproduktivno zdravlje Crne Gore“, a pod pokroviteljstvom kompanije „BioSave“ iz Podgorice, održan je naučni skup na temu „Rak dojke u Crnoj Gori – skrining, liječenje i nove metode u ranom otkrivanju“
Žene u Crnoj Gori mogu da se testiraju na gen koji uzrokuje karcinom dojke (uz primjenu BRCA TESTA kompanije BioSave Crna Gora)
Od svih malignih bolesti kod žena 16 odsto se odnosi na rak dojke. U Crnoj Gori godišnje oboli oko 300 žena
Anđelina Džoli podvrgla se operaciji odstranjivanja obje dojke, iako je bila zdrava, pošto je otkrila da nosi opaki BRCA1 gen koji se smatra jednim od direktnih uzročnika karcinoma dojke. Glumica je saznala da su joj šanse da oboli 87 odsto. Žene u Crnoj Gori od skoro mogu da se testiraju na ovaj gen. U susret oktobru, mjesecu posvećenom prevenciji raka dojke, 22. septembra u Podgorici je održan naučni skup na temu „Rak dojke u Crnoj Gori – skrining, liječenje i nove metode u ranom otkrivanju“. Skup je organizovala „Asocijacije za reproduktivno zdravlje Crne Gore“,, pod pokroviteljstvom kompanije „Bio Save“ iz Podgorice, zahvaljujući kojoj je ubuduće moguće uraditi test na BRCA gen i u našoj državi. Taj gen se smatra odgovornim za nastanak nasljednog karcinoma dojke kod žena, a testom se može utvrditi rizik za razvoj oboljenja. Skup je u ime Ministarstva zdravlja pozdravila dr Mira Jovanovski-Dašić, koja je istakla da je Nacionalni program za rano otkrivanje raka dojke najznačajniji dokument, kojim su „projektovane posebne mjere zaštite zdravlja Crnogorki kada je u pitanju karcinom dojke“. – Usvojen je u junu 2010. godine i od tada se radi na njegovoj promociji i animaciji svih segmenata društva da bi se doprinijelo jačanju svijesti o potrebi primjene programa. Skrining programi imaju jak edukativni karakter, pa će to biti dodatni motiv za uključivanje u program – kazala je dr Dašić, naglašavajući da rano otkrivanje i postavljanje dijagnoze daje bolju šansu za izlječenje. Dr Zoran Vlahović, predstavnik osnivača, kompanije „Bio Save“, kazao je da je rak dojke u svim zemljama svijeta vodeći uzrok smrti među malignitetima kod žena, te da je Crna Gora po incidenci na sredini evropske ljestvice, ali da je po stopi smrtnosti skoro na samom vrhu te ljestvice. – Ako rezultat ovog skupa bude sačuvan i jedan život, to je značajno. Iako je u statističkom smislu minimalna promena ne bi značilo ništa, za tog pojedinca i porodicu će to biti uspjeh 100 odsto.
Godišnje u svijetu oboli 1,3 miliona žena Prvo predavanje na skupu održala je prim. dr Nada Cicmil-Sarić, specijalista hemato-onkolog sa Klinike za onkologiju KCCG, koja je istakla da ne postoji nacionalni registar o učestalosti raka dojke u našoj zemlji, ali da se po podacima iz Kliničkog centra može vidjeti da godišnje u Crnoj Gori oboli oko 300 žena. – U 2013. godini bilo je 300, u 2014. g. 340 a prošle godine 288 oboljelih žena od raka dojke i grlića materice. Prosječna starost oboljelih je od 58 do 63 godine, što se uklapa u svjetske standarde. U te standarde uklapamo se i po tome što na žene mlađe od 58 godina otpada više od 22 odsto. Dobra je stvar što je beta skrining bio dostupan za 255 žena, a brine nas to što je 42 odsto njih imalo već zahvaćene limfne čvorove, te metastatsku limfnu bolest više od 11 odsto – kazala je dr Nada Cicmil-Sarić, pojašnjavajući da su 2013. godine od 1592 osobe oboljele od malignih bolesti u Crnoj Gori 54 odsto bile žene prosječne starosti do 59 godina. Dr Cicmil kazala je da u svijetu godišnje oboli od karcinoma dojke 1,3 miliona žena, a umre 458 hiljada. – Na planeti svaka 2-3 minuta neka žena dobije dijagnozu, a svakih 6 minuta jedna \ena umre od ove bolesti. Od svih žena koje obole od raka svaka peta ima karcinom dojke. Rizik se sa godinama povećava, pa se najviše obolijeva između 40. i 49. godine. Na žene mlađe od 50 godina otpada četvrtina oboljelih, a svaka 10-ta žena može da oboli od ove bolesti. Rak dojke kod muškarca čini 1 do 2 odsto – kazala je dr Cicmil, dodajući da je prema evropskom epidemiološkom institutu „Robert Koh“ stopa mortaliteta od ove bolesti 17,6 odsto. Bolest je najzastupljenija u urbanim sredinama, a prednjače Australija, Novi Zeland, Skandinavija, Zapadna Evropa i Sjeverna Amerika. Incidenca je, kaže dr Cicmil, u nerazvijenim zemljama Azije i Afrike manja, ali je stopa mortaliteta veća. Ona je govorila o terapijskim metodama, te naglasila važnost psihološke podrške pacijentu. Dijagnoza je, smatra ona, teška i često nepristupačna, kompleksna i skupa, pa je prevencija ustvari sve “kod ovako visokopreventivnog tumora“. Radiološka dijagnostika Dr Žana Blagojević, specijalista radiolog Doma zdravlja u Podgorici, govorila je o radiološkim modalitetima dijagnostike, ističući da je karcinom dojke multifaktorijalno oboljenje jer na njegovu pojavu utiču brojni faktori, od kojih su neki poznati a neki nepoznati. – Kad to imamo u vidu znači da primarna prevencija gotovo da i nije moguća, odnosno ne možemo direktno uticati na uzročnike karcinoma. Glavni faktori rizika su ženski pol, starost i genetski faktori. Pošto nemamo primarnu prevenciju moramo se usredsrijediti na sekundarnu, a to je ustvari skrining u zdravoj populaciji. Dijagnostički radiološki metodi su: mamografija, ultrazvuk, magnetna rezonanca, pozitivna emisiona tomografija. Mamografija je prvi put urađena 1913. godine, a u upotrebi je tek od 1950., jer do tada nije bilo mamografskog aparata. Kasnije se javlja ultrazvuk, pa magnetna rezonanca, perkutana biopsija, pozitivna emisiona tomografija. Mamografija je zlatni standard za skrining raka dojke – kazala je dr Blagojević, ističući da je osnovni cilj dijagnostike rano otkrivanje bolesti, te diferenciranje od ostalih patoloških promjena u dojki. – Radiološkim procedurama prethodi uvijek klinički pregled, pa samo na osnovu mamografije, bez anamneze i kliničkih procedura, može da se predvidi svega 30 odsto karcinoma dojke. Udruženim kliničkim pregledom i mamografijom preciznost dijagnostike je 90 odsto. Radiološki dijagnostički postupci se određuju na osnovu simptoma i znaka oboljenja dojke. Mamografija je senzitivna radiološka metoda, može da otkrije veoma male, nepalpabilne tumore, ali je ona nedovoljno specifična u dijagnostici promjene u dojci, jer postoje preklapanja pojedinih mamografskih karakteristika, benignih i malignih. Senzitivnost je gotovo 100 odsto u dojkama lipomatozne građe, pa je zato dobra za pacijente preko 50 godina. Moguća je vizualizacija mikrokalcifikacija, što je jedna od najbitnijih promjena malignih dojki. Senzitivnost opada u slučaju radiološki gustih dojki, odnosno onih dojki hipergradularne građe, kod žena ispod 40 godina – kazala je dr Blagojević, ističući da kod žena ispod 40 godina prva dijagnostička indikacija nije mamografija već ultrazvuk. Prednosti ultrazvuka je što razlikuje solidne tumorske od cističnih poremećaja, daje precizne anatomske informacije, jasno vizualizuje maligni tumor u fibrograndularnim dojkama, procjenjuje integritet pektoralne fascije i mišića i nema jonizujućeg zračenja. Dr Blagojević kaže da je ultrazvuk nepodesan u slučaju nepalpabilnosti, te da ne otkriva mikrokalcifikacije, koje sadrži 70 odsto karcinoma in situ. Ultrazvuk ima ograničenu mogućnost detekcije malih lezija, nesenzitivan je u voluminoznoj dojci, senzitivnost zavisi od tehnike izvođenja pregleda i iskustva ispitivača. – Ultrazvuk se ne može koristiti u skriningu karcinoma dojke, to je subjektivna metoda-kaže dr Blagojević. Prema njenim riječima, Magnetna rezonanaca je zlatni standard za dojke sa implantatom, kada je protivrečan klinički, mamografski ili UZ nalaz. Molekularno-genetički testovi Brca I i II Molekularna osnova karcinoma dojke vezana je za gene Brca I i II, koji su najfrekventniji kada su u pitanju porodične maligne transformacije, iako nijesu jedini odgovorni. Radioterapija Dr Vanja Karađinović, specijalista radioterapeut sa Klinike za onkologiju i radioterapiju KCCG, istakla je da se pri uključivanju te terapije vode stadijumom bolesti i opštim stanjem pacijenta. – Zračenje se primjenjuje na samu dojku, na tkivo koje je ostalo i na limfne čvorove u zavisnosti od nalaza linfnih čvorova u aksili i toga koliko je tih čvorova izvađeno. Ukoliko je tumor bio veći od 5 centimetara i postoji linfnovaskularna invazija, takvi pacijenti treba da se zrače da bismo spriječili pojavu lokoregionalnih recidiva, a ujedno će se tako smanjiti mortalitet. Ako se primi zračenje nakon operacije mortalitet se smanjuje na 10-godišnjem, odnosno petnaestogodišnjem nivou. Stalno je kod nas prisutno pitanje da li zračiti 1 do 2 pozitivna linfna čvora – kazala je dr Karađinović, ističući da zračenje smanjuje rizik od smrti 15,7 odsto. Terapija traje 25 radnih dana, a jačina zračenja je 50 greja. Postoje dvije tehnike, transkutana i brahiterapija koja se isključivo koristi u specijalizovanim ustanovama zbog njene složenosti. Pri njenoj primjeni, kazala je doktorka, ne mogu se tolerisati ni najmanja odstupanja.
Add comment