Srčane aritmije predstavljaju nepravilnosti u radu srca. Srčana kontraktilnost nastaje usljed aktivacije mišićnih vlakana nadražajem stvorenim u sinusnom čvoru. Čini ga grupa specijalizovanih ćelija lokalizovanih u desnoj pretkomori, blizu gornje šuplje vene, odakle se električni signali šire preko pretkomora do mjesta između pretkomora i komora koje se zove atrioventrikularni čvor, a potom preko grupe specijalnih puteva do lijeve i desne komore. Kako signali putuju kroz srce, tako se srce kontrahuje. Ovi električni impulsi omogućavaju srčani rad, odnosno srčane kontrakcije 60-80 puta u minuti. Ubrzani rad srca preko 100 u minuti zove se sinusna tahikardija, a može biti posljedica fizičkog napora, psihičke napetosti, povišene tjelesne temperature, povećane aktivnosti štitaste žlijezde, anemije, pretjeranog unosa kofeina, alkohola i nikotina. Usporen srčani rad ispod 50 u minuti zove se sinusna bradikardija i normalno se javlja u toku sna, a može se javiti u osoba sa dobrom fizičkom utreniranošću, usljed smanjene funkcije štitaste žlijezde, usljed degenerativnih procesa u sprovodnom sistemu, odnosno dejstva nekih ljekova.
Aritmije se javljaju zbog dva razloga. Ukoliko dodje do stvaranja pojedinačnih nadržaja u drugom dijelu srca u odnosu na sinusni čvor nastaju ekstrasistole koje mogu biti pretkomorske, odnosno komorske, dok pojava više vezanih električnih stimulusa vodi ka pretkomorskoj, odnosno komorskoj tahikardiji. Nekada može i sinusni čvor, odnosno atrioventrikularni čvor dovesti do nenormalnog ritma srca. Aritmije mogu nastati i usljed poremećaja u sprovođenju nadražaja kroz srce, kada usljed kružnog kretanja električnog signala dolazi do nenormalnih kontrakcija srca, jer je onemogućeno normalno širenje nadražaja iz sinusnog čvora.
Ukoliko ne dolazi do normalnog stvaranja električnog signala u sinusnom čvoru, odnosno ukoliko je onemogućeno njegovo širenje kroz srce, nastaje srčani blok koji dovodi do jako sporog rada srca, što zahtijeva neodložnu ugradnju vještačkog pejsmejkera, odnosno vodiča.
Aritmije mogu biti bez simptoma, ali je mnogo češće postojanje tegoba u vidu osjećaja ubrzanog, odnosno nepravilnog rada srca, koje se nekada opisuje i kao lepršanje odnosno treperenje, može se javiti slabost i gubitak daha, odnosno nelagodnost u grudima, kao i uznemirenost. Kod aritmija koje karakteriše veća nepravilnost u radu srca, pogotovo ako potiču iz komora, može biti prisutna i vrtoglavica, nesvjestica i gubitak svijesti, što ukuje na značajnije smanjenje efikasnosti srčanog rada i zahtijeva neodložno javljanje ljekaru.
Aritmije se pretežno javljaju kod ljudi koji nemaju udruženu bolest srca, kada su obično dobre prognoze i uglavnom ne zahtijevaju liječenje, ali mogu i prethoditi nekom od poremećaja u strukturi srca ili komplikovati postojeće srčano oboljenje. Tada je neophodna upotreba antiaritmijskih ljekova, a nekada i implantacija kardioverter defibrilatora i zbog mogućeg zastoja u srčanom radu.
Dijagnoza srčanih aritmija postavlja se na osnovu kliničkog pregleda bolesnika i EKG-a, koje je često neophodno dopuniti 24-časovnim registrovanjem EKG-a (Holter EKG), ehokardiografskim pregledom, testom fizičkim opterećenjem, odnosno ergospirometrijom. Neki bolesnici zahtijevaju invazivni dijagnostički pristup, odnosno elektrofiziološko ispitivanje i koronarograiju.
U liječenju aritmija primijenjuju se ljekovi-antiaritmici. Medjutim, ovi ljekovi mogu potencirati nastanak drugih, obično potentnijih aritmija sa mogućim smrtnim ishodom, zato se preporučuje veliki oprez pri izboru lijeka i odredjivanju doze i savjetuje njhova upotreba samo ako je baš neophodna! Važno je ispitati i rad drugih organa čiji poremećaj funkcije može voditi nastanku aritmije.
Drugi mogući načini liječenja su nefarmakološke metode liječenja: elektrokonverzija, ugrađivanje elektrostimulatora (pejsmejkera i kardioverter defibrilatora), radiofrekventna ablacija i eventualno operativno liječenje substrata aritmije.
Kateter ablacija je posebna metoda liječenja srčanih aritmija, kada se specijalno dizajnirani kateteri uvode preko preponske i potključne vene u srčane šupljine i registruje mjesto gdje se stvaraju električni stimulusi koji remete normalan srčani rad, odnosno mjesto gdje dolazi do kružnog kretanja električnog signala. Upotrebom radiofrekventne struje pravi se jedna vrsta oštećenja kojim se neutralizuje uzrok aritmije, a koja ne predstavlja opasnost za srčani mišić.
Piše: dr Mihailo Vukmirović, spec. kardiolog, Klinički centar Crne Gore
Add comment