Gotovo 90 odsto adolescenata i polovina odraslih ljudi ima manje ili više izražen problem akni. Iako nije riječ o oboljenju koje ugrožava zdravlje, akne su sa psihološkog, socijalnog i emotivnog aspekta ozbiljan problem, zbog koga se mnogi adolescenti osjećaju nesigurno, neprivlačno i frustrirarno.
Akne su genetski determinisano oboljenje. Ako su manje izražene, nazivamo ih fiziološkim, i tada su dovoljne blage terapijske procedure: upotreba nekog preparata koje se može nabaviti u apoteci i bez recepta dermatologa. Proizvode koji se prodaju u drogerijama ne bih smeo da preporučim, ne zato što mislim da su štetni, već zato što nisu dovoljno efikasni, a često su vrlo skupi. Oni najčešće ne sadrže dovoljnu koncentraciju aktivnih supstanci da bi trajno riješili problem. Ukoliko je problem sa akanama ozbiljniji, onda svakako treba potražiti savjet dermatologa, koji će prepisati individualno prilagođenu terapiju, u skladu sa godinama i polom pacijenta, kao i sa tipom njegove kože, rasprostranjenošću akni i slično.
Kako se akne zapravo stvaraju?
Lojne žlijezde koje su smještene duboko ispod pokožice, na svojoj površini imaju receptore za androgene (muške) polne hormone, koji se luče u tijelu i muškarca i žene. Poslije vezivanja za ove receptore, tzv. slabi androgeni i običan hormon testosteron se pretvaraju u moćni potentni androgen DHT, što dovodi do pojačanog lučenja lojne žlijezde, usljed čega se ona povećava i zapušava i tako nastaje zatvoreni komedon, zatvoreni mitiser ili “teatar akni”. Kod predisponiranih osoba dolazi do upalnog procesa u zatvorenom mitiseru, pa zbog toga nastaju crveni čvorići (papule) i gnojanice (pustule), što sve čini kliničku sliku akni.
To ne znači da osobe sa izraženim aknama imaju višak testosterona, već samo veći broj receptora. Izuzetno, kod hormonskog poremećaja policističnih jajanika, žene sa ovom dijagnozom u jednom trenutku mogu imati visok nivo testosterona, ali to nije generalno vezano za akne.
Zatvoreni komedon je promjena koju spolja vidimo kao bijelu tačkicu veličine čiodine glave, što je samo vrh ledenog brijega, jer 90 odsto zapušene lojne žlezde je ispod kože. Kada pokušamo da je cijedimo, mi je zapravo cijedimo na unutra i tako dolazi do rasprskavanja lojne žlijezde u dubokom sloju kože, što stvara hroničnu upalu, čije liječenje može da traje 2-6 mjeseci.
Ukoliko se bijeli, zatvoreni mitiser ne dira, poslije 6 nedjelja će se otvoriti i čitav izaći na površinu. To je onda crni mitiser, a ta boja nije prljavština, već pigment. Teoretski, crni mitiser se može cijediti, ali onda rizikujete da osim njega dotaknete i beli i tako stvorite upalu. Da li to znači da akne ne treba cijediti laički ili ih uopšte ne treba dirati?
Ne postoji stručno cijeđenje akni i zato je svaki kozmetički tretman koji obuhvata manipulisanje – cijeđenje štetan čak i ako ga radi ljekar. Postoje čak tzv. “kozmetičke akne” koje su i nastale, ili se raširile upravo zbog primjene kozmetičkih tretmana, preparata ili dekorativne kozmetike. Pacijent je možda imao predispoziciju za akne, ali ne bi imao i problem da nije dirao i maltretirao bijele mitisere ili same akne.
Svaka fizička trauma dovodi do zapušavanja i opstrukcije lojnih žlijezda, što znači da je štetno svako cijeđenje, ali i UV zračenje u solarijumu, kao i sunčanje. Zabluda je da je sunce blagotvorno za akne, jer one se na moru ponekad samo primire (smiri se upala i smanji crvenilo), ali su UV zraci zapušili lojnu žlijezdu i kad ona počne normalno da luči javljaju se te tzv. “oktobarske akne”.
Za zaštitu od sunca treba odabrati “oil free” preparate. Takođe, upotreba preparata za mehaničkih piling lica, takozvane “scrub” kreme treba eliminisati, a upotrebu hidratantnih krema pažljivo dozirati.
Postoji četiri tipa kože: masna, normalna, mješovita i nemasna, i svaka od njih može biti suva – dehidrirana. Mladi ljudi često imaju masnu suvu kožu. Masnu zbog loja, a suvu usljed manjka vode. Ljudi često poistovjećuju suvu i nemasnu kožu, što je greška. – Međutim, upravo tokom procesa liječenja akni može doći do isušivanja kože, pa i do perutanja, pa mi tada savetujemo pacijentu da napravi kraću pauzu u primjeni propisane terapije, ili da koristi hidratantnu kremu, ali samo povremeno.
Šta je prava, efikasna terapija?
Jedino hemijski piling u najširem smislu te riječi, koji ima za cilj uklanjanje izumrlih ćelija sa površine kože i otpušavanja lojnih žlijezda. Sredstva koja se koriste za hemijski piling nazivaju se keratolici, i oni obuhvataju širok spektar različitih hemijskih jedinjenja koja se primjenjuju lokalno ili čak oralno.
Add comment