[heading]Pacijenti rizika u stomatologiji[/heading] Šećerna bolest, danas jedan od najaktuelnijih problema zdravlja ljudi u mnogim zemljama svijeta, hronično je, praktično doživotno oboljenje koje karakteriše visok nivo šećera u krvi. Medicinski naziv za ovu bolest je „diabetes mellitus”, gdje riječ „diabetes” znači pretjerano mokrenje, a termin „mellitus” – med. U djelima iz daleke istorije medicine mogu se naći podaci, posebno kod starih Indijaca, da su ljekari probali ukus pacijentovog urina i tako osjetivši „medenu mokraću” dijagnostikovali šećernu bolest. U drevno doba kineske i japanske civilizacije za dijagnostički postupak korišćeni su izvanredni senzori kod pasa – njihovo čulo ukusa i mirisa. Šećerna bolest je, u stvari, poremećaj metabolizma koji nastaje kao posljedica smanjenog ili apsolutnog nedostatka hormona insulina (luči ga žlijezda gušterača – pankreas). Ovaj hormon utiče na pretvaranje šećera u energiju koju koriste sve ćelije ljudskog organizma. Bolest se klasifikuje na: a/. insulin zavisni i b/. insulin nezavisni dijabetes melitus.
a/ Insulin zavisni dijabet, ili tip 1, najteži je oblik šećerne bolesti. Nastaje kod osoba mlađih od 15 godina, zbog gotovo potpunog prestanka lučenja insulina. Javlja se kod 10-20% ukupnog broja oboljelih pacijenata. Liječenje se sastoji u supstitucionoj terapiji koja podrazumijeva obavezno korišćenje insulina.
b/ Insulin nezavisni dijabet, ili tip 2, obično nastaje kod osoba starijih od 40 godina, zbog nedovoljne proizvodnje ili nedovoljne iskorišćenosti insulina. Uzrok je nepoznat a učestalost se kreće između 80-90 % ukupnog broja oboljelih osoba.
Usna duplja, pored drugih organa i tkiva, mjesto je gdje se manifestuje šećerna bolest. Tako su suva usta, smanjena količina pljuvačke i njena kisjelost, promjene na parodoncijumu (potpornom zubnom tkivu), oralnoj sluzokoži, žarenje i peckanje jezika, zadah iz usta, neki od simptoma koji se susreću u ovoj regiji. S oralno-hirurške tačke gledišta, posebno je važno da su dijabetičari postoperativno skloni produženom krvarenju, infekciji i usporenom zarastanju rana. Zato i ovi bolesnici pripadaju kategoriji pacijenata rizika u stomatologiji, zbog čega moraju imati poseban tretman prije, za vrijeme i poslije oralno-hirurške intervencije.
Sve oralno-hirurške zahvate, uključujući naravno i one najčešće – vađenje zuba, treba obavljati, po mogućstvu, prije podne, poslije redovne terapije i obaveznog doručka. Sam zahvat mora biti dobro planiran, potpuno bezbolan usljed čega dolazi do mobilizacije glikogena iz jetre i mišića (depoi glikogena) i povećane glikemije. Za bezbolan rad preporučuje se upotreba lokalnog anestetika sa dodatkom vazokonstriktora.
Značajno je istaći da u toku oralno-hirurškog rada kod pacijenata kod kojih je bolest pod ljekarskim nadzorom – dakle kontrolisana, može doći do hipoglikemije – smanjenog nivoa šećera u krvi. Najčešće su to osobe izmučene bolom (zubobolja, bol poslije vađenja zuba), slabim snom ili neodgovarajućom ishranom. U takvom stanju, zbog povećane količine insulina i pada nivoa šećera, nastaju dosta burni simptomi: bljedilo, osjećaj gladi, tremor (drhtanje), tahikardija, pad krvnog pritiska, mučnina, opšte loše stanje. Tada je neophodno pacijentu dati neki slatki napitak, zaslađenu vodu, voćni sok ili parče čokolade. Poseban problem predstavljaju pacijenti kod kojih dijabet nije dijagnostikovan, tzv. nekontrolisana šećerna bolest, pa su kod njih, u odnosu na one sa kontrolisanom bolešću, komplikacije češće i izraženije.
Bez obzira na to što su kod osoba koje boluju od šećerne bolesti moguće češće oralno-hirurške komplikacije, ipak, uz punu predostrožnost, korektnu pripremu, obazriv zahvat, najčešće nije potrebna preventivna upotreba antibiotika (mada ima stručnjaka koji drugačije misle!), izuzimajući one pacijente kod kojih je stanje osnovne bolesti komplikovanije. Preporučuje se postoperativna upotreba vitamina C, koji pospješuje zarastanje rana.
OBOLJENJA ŠTITNE ŽLIJEZDE
Polovinom 17. vijeka (1656. god.) anatom Varton je ovom organu dao naziv thyreoidea – štitna žlijezda, štitnjača, štitasta žlijezda, misleći da ona ima estetsku funkciju da uljepša vrat dajući mu odgovarajuću oblinu. Odavno se zna da je štitna žlijezda endokrini organ težine 15-25 grama, oblika štita ili leptira, smješten na vratnom dijelu ispod grkljana a ispred dušnika, sa hormonima T4 (tiroksin), T3 (tironin) i CT (kalcitonin) koje produkuje, te da je jedan od najvažnijih organa u ljudskom organizmu. Ona održava normalan metabolizam svih ćelija, utiče na pravilnu apsorpciju glikoze, sintezu bjelančevina, frekvenciju srčane aktivnosti, cirkulaciju krvi i dr. Drugim riječima, štitna žlijezda, taj minijaturni organ, odgovoran je za pravilan fizički i mentalni razvoj i stanje čitavog organizma, iz prostog razloga što svaka ćelija i tkivo u našem tijelu zavise od tireoidnih hormona.
Bolesti štitne žlijezde su česte. Podaci govore da više od 200 miliona ljudi u svijetu danas ima neki oblik oboljenja ovog organa. Češće obolijevaju žene nego muškarci.
Add comment