Androgena alopecija je progresivan, neožiljni gubitak terminalne dlake poglavine, u čijoj patogenezi učestvuju i ovarijalni i adrenalni androgeni. Obzirom da se javlja i kad postoje normalni serumski nivoi androgena, smatra se da može nastati kod genetski predisponiranih osoba kod kojih postoji pojačana enzimska aktivacija i metabolizam androgena u target organima, odnosno povećan nivo androgenih receptora.
Za razliku od akni i alopecije, koji se smatraju za manje sigurne znakove hiperandrogenizma, smatra se da je klinički hiperandrogenizam najbolje procjenjivati pomoću procjena stepena hirzutizma (Ferriman Scor > 8 ). Pri tome, poznato je da stepen i distribucija hirzutizma ne koreliraju.
U zavisnosti od doba žene, sindrom policističnih jajanika se manifestuje:
 |
||
Poznat je i kao Stein-Leventhal-ov sindrom, prema ljekarima koji su ga prvi opisali 1935. godine. Oni su uočili vezu između obostrano uvećanih policističnih jajnika sa nizom kliničkih znakova: izostanak menstruacije (amenoreja), maljavost, neplodnost i gojaznost.
Dijagnoza PCOS
Prema predloženim Roterdamskim kriterijima, dijagnozu bi trebalo postaviti na osnovu postojanja dva od tri sljedeća kriterijuma:
- oligo ili anovulacija (rijetka ili odsutna ovulcija),
- klinički i/ili biohemijski hiperandrogenizam (povišen nivo muških hormona) i
- ultrazvučni policistični jajnici.
– Laboratorijske analize:
1a) Hormoni koji se rade 2. ili 3. dana menstrualnog ciklusa. Ukoliko žena ima amenoreju rade se bilo kada. Iz jutarnjeg uzorka krvi se određuju FSH, LH, TSH, prolaktin, estradiol, testosteron, DHEAS, androstenedion, 21OH progesteron i SHBG, anti MIlliereov hormone.
1b) OGTT sa 75g glukoze i uporednim određivanjem glikemija i insulinemija.
– Ultrazvučni pregled jajnika, a prema procjeni ljekara i UZ pregled abdomena.
PCOS – ULTRAZVUČNI NALAZ
- Glavni dijagnostički alat,
- Nalaz policističnih jajanika ne znači automatsku dijagnozu PCOS,
- Zadebljanje tunike i povećanje strome s generalno uvećanim volumenom jajnika od preko 10 cm3,
- 12 ili više folikula promera 2-18 mm.
Na osnovu svih rezultata, isključuju se druga oboljenja koja mogu da daju sličnu kliničku sliku (hipotireoza, hiperprolaktinemija, tumori jajnika nadbubrežnih žlijezda). Medjutim 40% paciijentkinja nije adekvatno dijagnostikovano.
Šta pokazuju statistike i zašto PCOS moramo ozbiljno shvatititi:
- 30-50% gojaznih žena sa PCOS razvije ili toleranciju na glukozu ili dijabetes tip 2 do svoje 30. godine;
- Prevalenca Metaboličkog sindroma kod žena sa PCOS između 30 i 40 godina starosti u USA iznosi preko 50%;
- Prevalenca kardiovaskularnih rizika kod žena sa PCOS je znatno veća u odnosu na normalnu populaciju;
- Kardiovaskularni događaji kod post-menopauzalnih žena sa PCOS su 2 puta češći.
Pored esteskog problema (akne, hirzutizam i androgena alopecija) postojanje i neblagovremen tretman PCOS dovodi zbog poremećaja i neregularnosti menstruacije t.j. ovulacije, što vodi neplodnost ili infertilitetu. Kasnije tokom života, povećan je rizik za razvoj karcinoma endometrijuma (materične sluzokože). Promjene u pigmentaciji kože (tamne mrlje koje se javljaju u pregibima kože vrata, pazuha i prepona – acanthosis nigricans) uvijek su znak insulinske rezistencije.
Žene sa PCOS iamju povišen rizik i za razvoj šećerne bolesti u trudnoći (gestacijski diabetes mellitus – GDM).
Najčešći problem s policističnim jajnicima je višak kilograma kod žena, zato se takvim pacijentkinjama preporučuje smanjenje tjelesne težine, što ima višestruko pozitivan rezultat. Dokazano je da smanjenje tjelesne težine za samo 5 do 10 procenata može dovesti do normalizacije ciklusa i ponovnog uspostavljanja ovulacije.
Terapija PCOS
Terapija policističnog sindroma jajnika je usmjerena na prioritetne ciljeve i u najvećoj mjeri liječe se dominantne smetnje:
- Infertilitet: planira se indukcija ovulacije upotrebom tableta, injekcija ili hirurškom intervencijom (resekcija jajnika);
- Pojačana maljavost (hirzutizam): upotreba oralnih kontraceptiva, kozmetičkim metodama, insulinskim senzitajazerima, suplementima, itd.;
- Izostanak ciklusa: tableta sa progestagenima;
- Neregularan ciklus: upotreba oralnih kontraceptiva.
S obzirom da pacijentkinje s PCOS spadaju u grupu rizičnih pacijenata za razvoj metabolickog sindroma, njegovih posljedičnih stanja, neophodno je od ranog djetinjstva početi sprovodite higijennko-dijetetski režim ishrane i fizičke aktivnosti, kako bi se odložile i spriječile posljedice kroz promjenljiv faktor uzroka ovog stanja, i na taj način odložile, kako propratne manifestacije tako dijagnoze koje će narušiti kvalitet života te osobe i napraviti je visokorizičnom osobom za kardiovaskulrne događaje.
Redukcija težine nije samo estetski doprisnos rješavanju problema (svaki kilogram manje – akne i malje se smanjuju) ujedno stvara sigurnu zaštitu kroz smanjenje insulinske rezistencije na konstituente metaboličkog sindroma i prevenira malignitet.
Dr Valentina Kalinić, internista endokrinolog
Opšta bolnica, Bar
Add comment