Bolničke infekcije poprimaju sve veći medicinski, javnozdravstveni, pravni, ekonomski i etički značaj. Sve učestalija antimikrobna rezistencija prouzrokovača bolničkih infekcija predstavlja dodatni problem i veliki izazov.
Efektivnom prevencijom bolničkih infekcija postiže se, sa jedne strane, smanjenje opterećenosti pacijenata ovim infekcijama, a sa druge strane, smanjenje potrošnje antibiotika, što dovodi do smanjenja učestalosti antimikrobne rezistencije i takođe doprinosi očuvanju normalne, protektivne mikrobiološke flore kod pacijenata.
ISTORIJAT BOLNIČKIH INFEKCIJA
Intrahospitalne, nozokomijalne ili bolničke infekcije (BI) predstavljaju problem koji se pojavio vjerovatno zajedno sa uvođenjem institucije bolničkog liječenja.
Puerperalna groznica (Sepsis puerperalis) u jednoj od prvih bolnica u Evropi, Hotel Dieux, osnovanoj 1671. godine, odnosila je preko 80% porodilja. Početak savremene orjentacije u borbi sa intrahospitalnim infekcijama povezan je sa 1846. godinom i imenom mađarskog ljekara Semelvajsa (Ignaz Semmelweis, 1818-1865). Tražeći razloge za značajno veći letalitet porodilja u Prvoj akušerskoj klinici Univerziteta u Beču, gdje su obučavane medicinske sestre i babice, Semelvajs je došao do zaključka o etiološkoj ulozi „organske materije u raspadanju” prenošene od ljekara i studenata rukama i drugim predmetima zagađenim prilikom obdukcija preminulih porodilja još prije otkrića mikrobne etiologije navedene bolesti. Uvođenjem dezinfekcije ruku hlornim krečom on je uspio da za jednu godinu smanji letalitet od 18% na 1.8%, odnosno 10 puta. Holms je 1843. godine zaključio da su uzročnici sepse prenijeti rukama bolničkog personala, a Simson je 1869. godine zapazio da su pacijenti koji su poslije amputacije ekstremiteta zadržavani u bolnici mnogo češće umirali nego pacijenti koji su brzo otpušteni poslije te operacije (razlog povećane smrtnosti je nazvao „hospitalizam”).
Nakon epohalnih otkrića u mikrobiologiji povezanih prije svega sa imenima L. Pasteur-a i R. Koch-a, kada je postavljena savremena naučna osnova za borbu protiv BI, Lister (Joseph Lister, 1827-1912) uvodi pulverizaciju karbolne kisjeline tokom hirurških operacija, čime postaje tvorac hirurške antisepse. Kako je polovinom XX vijeka nastao značajan problem stafilokoknih infekcija u hirurškim i dječijim odjeljenjima bolnica, dolazi do zaključka da je neophodno organozovano praćenje BI, što je bilo i glavna preporuka Prve međunarodne konferencije o bolničkim infekcijama, 1970. godine.
Otkrićem sulfonamidskih preparata i antibiotika (Penicillin) od strane Fleminga (Alexander Fleming, 18811955), i njihovo uvođenje u kliničku praksu od strane Čejna i Flurija (Ernest Chain, Howard Florey) predstavljaju veliki uspjeh u borbi protiv nastanka BI. Ali, pod uticajem shvatanja da su antibiotici svemoćni, nakon njihovog spektakularnog početnog uspjeha, počeo je da se zanemaruje epidemiološki režim u bolnicama, a sa druge strane, u bolničkoj sredini počeli su da cirkulišu sojevi mikroorganizama otporni na mnoge antibiotike, čiji se broj povećava.
PORAST ZNAČAJA BOLNIČKIH INFEKCIJA
U toku posljednjih decenija bolnice se značajno proširuju, povećava se kako broj pacijenata tako i osoblja, a samim tim i broj potencijalnih izvora infekcije. Ekspozicija se povećava i stalnim porastom broja sve komplikovanijih dijagnostičkih i terapijskih procedura (biopsija, kateterizacija srca, veliki hirurški zahvati, korišćenje aspiracionih tuba, aparata za hemodijalizu itd.). Moderna terapija produžava život osoba koje, zbog osnovne bolesti ili starosti, nijesu sposobne da savladaju infekciju. Opsežne, komplikovane hirurške intervencije i učestala upotreba imunosupresivnih ljekova olakšavaju razvoj BI povećanjem osjetljivosti organizma.
Napredak antimikrobne terapije je redukovao opasnost od mikroorganizama osjetljivih na antibiotike, ali je istovremeno široka i nekad indiskriminisana upotreba ovih ljekova dovela do sve veće rasprostranjenosti rezistentnih bakterijskih sojeva koji postaju sve učestaliji uzročnici BI. U posljednje vrijeme zabrinjava i porast virusa i protozoa na ljekove. Takođe, izvjesno je da je oslanjanje na ljekove, dezinficijense i antibiotike dovelo do određene ležernosti u primjeni asepse u radu na sprovođenju osnovnih higijenskih mjera.
Značaj intrahospitalnih infekcija proističe iz nekoliko razloga:
•Komplikujući osnovno oboljenje, BI produžavaju hospitalizaciju i na taj način, uz dodatnu terapiju same infekcije, povećavaju ukupne troškove liječenja
•Izvjestan broj BI poprima teži tok i završava se letalno (prema nekim podacima stopa mortaliteta kod ovih infekcija iznosi 1 na 1000 hospitalizovanih)
•Postoji mogućnost da se preko bolesnika ili osoblja nozokomijalna infekcija prenese na populaciju van bolnice (tzv. „derivirane bolničke infekcije”).
Nozokomijalne infekcije su preokupacija koja se danas tiče svih protagonista sistema zdravlja, zbog morbiditeta, mortaliteta, troškova i mogućnosti nastanka odgovornosti. Ljekari i drugo medicinsko osoblje su najdirektnije uključeni, ne samo zbog direktnog kontakta koji imaju sa pacijentima, već takođe i zato što njihove aktivnosti u isto vrijeme mogu da preveniraju hospitalne infekcije. Sudski pozovi zbog nemara su sve uobičajeniji i često uključuju moguće nodostatke u postupcima kontrole infekcija. To naglašava važnost edukacije osoblja o jasno deinisanim postupcima sprečavanja i suzbijanja ovih infekcija i kontrole njihovog sprovođenja.
Add comment