Savremeni zdravstveni sistemi i referentni nacionalni onkološki centri koji se bore protiv malignih oboljenja se danas ne mogu zamisliti bez PET/CT-centara. U samom Parizu trenutno funkcioniše šest PET/CT-centara, a u Rimu pet.Danas se u Evropi na 800.000 stanovnika planira jedan PET/CT centar, koji shodno potrebama i mogućnostima zdravstvenog sistema, obrađuje prosječno 1.500 do 2.500 pacijenata godišnje
Piše: Dr Mladen Filipović, spec. radilog
Pozitronska emisona tomografija sa kompjuterizovanom multislice tomografijom – PET/CT omogućava vrhunsku i izuzetno pouzdanu slikovnu dijagnostiku u onkologiji, neurologiji i kardiologiji. PET/CT studija ljekarima i pacijentima pruža izuzetnu pouzdanost i preciznost u postavljanju dijagnoze kao i praćenju toka i kvaliteta liječenja malignih bolesti.
Sposobnost metode da sa velikom tačnošću prati odgovor tumora na hemoterapiju i radioterapiju, omogućava precizno planiranje hemoterapije.
Određivanje stepena proširenosti oboljenja (stejdžing i restejdžing) onkološkim hirurzima daje mogućnost da donose veoma kvalitetne procjene o potrebi i/ili načinu hirurške intervencije. Osim prednosti koje ima kao dijagnostička metoda, PET/CT daje veoma precizne podatke pri planiranju radioterapije, omogućavajući radioterapeutu da planira polje zračenja u odnosu na pojačanu metaboličku aktivnost (maligno tkivo), a nezahvatajući nepotrebnu površinu tijela. U jednom skeniranju pacijenta moguće je dobiti tri vrste podataka- dijagnozu, stepen proširenosti oboljenja i planiranje potrebne radioterapije.
Značaj PET/CT studije za nacionalne zdravstvene sisteme se upravo ogleda u sigurnom smanjenju troškova liječenja kroz mogućnost mnogo boljeg i kompetentnijeg planiranja i određivanja hemoterapije kao i planiranja hirurških procedura. Prema podacima Svjetske zdravstvene organizacije (WHO), svake godine u svijetu od raka oboli oko 10 miliona ljudi. Zbog uočenog trenda rasta broja malignih bolesti, očekivanja su da će ovaj broj 2020. godine porasti na 12 miliona novooboljelih godišnje.
U Evropi, u svim njenim područjima, je takođe evidentan rast broja malignih bolesti koji se kreće od četiri do šest novooboljelih na 1.000 stanovnika. Mortalitet od malignih bolesti je u razvijenim državama u padu. U srednje i slabo razvijenim državama, mortalitet od malignih bolesti raste kao i ukupni troškovi vezani za ovu problematiku (troškovi liječenja, socijalni troškovi, radna mjesta).
Savremeni zdravstveni sistemi i referentni nacionalni onkološki centri koji se bore protiv malignih oboljenja se danas ne mogu zamisliti bez PET/CT-centara. U samom Parizu trenutno funkcioniše šest PET/CT-centara , a u Rimu pet.
Danas se u Evropi na 800.000 stanovnika planira jedan PET/CT centar, koji shodno potrebama i mogućnostima zdravstvenog sistema, obrađuje prosječno 1.500 do 2.500 pacijenata godišnje.
MEDICINSKE INDIKACIJE ZA 18-FDG-PET/CT STUDIJU
U dijagnostici PET/CT studija najviše se upotrebljava 18-FDG trejser. Osim njega koriste se i drugi specifični 18-Fluor trejseri za posebne potrebe, F-Dopa, F-Cholin, FLT, FET, Fluor, F-Miso. Specifično diagnosticiranje zahtijeva dalji razvoj novih trejsera.
Medicinske indikacije su zasnovane na sposobnosti 18-FDG (18 uor-dezoksi-glukoza) da se veže za malignu ćeliju koja ga troši kao hranu, pri čemu PET-kamera te CT-kamera registruju metaboličku aktivnost maligne ćelije i prepoznaju je slikovno i dinamiski to jest metabolički. Na ovaj način je moguće dijagnostikovati i definisati najveći broj tumora. Najčešće, po statističkim pokazateljima, kao i prema našem iskustvu, PET/CT-studija se koristi u dijagnostici, stejdžingu, restejdžingu i monitoringu odgovora na hemoterapiju kod karcinoma pluća (osim mikrocelularni), dojke, prostate, debelog crijeva, jednjaka, želuca, štitaste žlijezde, kože, kao i kod svih vrsta lomfoma, što su uostalom najčešći tumori koji se javljaju u humanoj populaciji.
S obzirom da se pet trejser sastoji od hranljivih materija koje tumor koristi kao hranu, a nama služe kao marker, pet trekseri se registruju kao ljekovi, mada služe, uslovno rečeno, kao kontrastna sredstva, to jest marker tumora. Austrijska kompanija IASON iz Graza je jedan od lidera u proizvodnji i distribuciji pet trejsera. IASON-18-Efdege® je u ovom trenutku registrovan kao lijek u 16 zemalja EU.
Medicinske indikacije za PET/CT-studiju su zasnovane na medicinskim postulatima i donose se konsenzusom u referentnim institucijama WHO, EANM, ESMO, AROME. Zdravstvene ustanove i specijalisti koji se bave PET/CT-studijama, koriste preporuke ovih institucija, usvajaju indikacije i na osnovu njih obavljaju preglede.
U PET/CT-centru koji se planira napraviti u Podgorici, će se koristiti dominantno 18-FDG-trejser uz punu mogućnost korišćenje i ostalih trejsera za specifične indikacije.
Indikacija za PET/CT pregled: karcinomi pluća, dojke, kolona, jetre i pankreasa, ezofagusa, glave i vrata (izuzimajući CNS), tumori štitne žlijezde, limfomi, melanoma, karcinomi kosti, staginig maligne bolesti, restaginig maligne bolesti, procjena operabilnosti, evaluacije terapije, praćenje terapijskog odgovora tumora, planiranje radioterapije, srčana oboljenja, epilepsija, Alzheimerova bolest.
KOMPARATIVNE PREDNOSTI PET/CT U ODNOSU NA CT MRI
Senzitivnost PET/CT u dijagnostici najvećeg broja karcinoma se kreće od 82 do 92 procenta, dok se senzitivnost CT i MRI kreće od 45 do 73 procenta. Nakon urađene procjene proširenosti malignog oboljenja (stejdžinga i restejdžinga) klasičnim slikovnim metodama CT skenerom i MRI, PET/CT je korigovao ovu procjenu do 30 odsto slučajeva.
Specifičnost PET/CT u dijagnostici karcinoma pluća i limfoma se kreće i do 97 procenata , dok je kod CT i MRI značajno manja. Senzitivnost za metastaze jetre je takođe značajno veća nego kod klasičnih slikovnih pregleda (CT i MRI).
Senzitivnost udaljenih metastaza kod karcinoma dojke se kreće do 94 odsto a kod CT i MRI ne više od 73 odsto.
Na kraju, važno je da se PET/CT radi skeniranje cijelog tijela dok se kod klasičnih slikovnih pregleda CT skenerom i MRI najčešće skeniraju pojedini djelovi.
Naravno, ove ne znači i ne smije se shvatiti da se u dijagnostici malignih oboljenja kao prvi pregled koristi PET/CT, već se ova metoda koristi na zahtjev ljekara – onkologa ili hirurga, da riješi eventualne nedoumice u postavljanju dijagnoze ili načinu liječenja.
Add comment