Izvještaj o razvoju po mjeri čovjeka za 2015. godinu ispituje neraskidivu vezu između rada i razvoja po mjeri čovjeka. Rad, koji predstavlja širi koncept od radnog mjesta ili zapošljavanja, može da predstavlja sredstvo kojim se doprinosi opštem dobru, kojim se smanjuju nejednakosti, obezbjeđuje standard života i osnažuju pojedinci. Rad omogućuje ljudima da učestvuju u društvu i pruža im osjećaj dostojanstva i vrijednosti. Uz to, rad koji obuhvata staranje za druge i volonterizam gradi socijalnu koheziju i jača veze između porodica i zajednica.
To su sve suštinski aspekti razvoja po mjeri čovjeka. Međutim, pozitivna veza između rada i razvoja po mjeri čovjeka nije automatska. Ta se veza može prekinuti u slučajevima eksploatacije i rizičnih uslova rada, gdje se radna prava ne garantuju i ne štite, gdje ne postoje mjere socijalne zaštite, i gdje nejednake mogućnosti i diskriminacija vezana za rad povećavaju i produžavaju društveno-ekonomske nejednakosti.
Rad može da poboljša razvoj po mjeri čovjeka kada politike imaju za cilj da povećaju produktivnost, da obezbijede naknadu za rad i zadovoljavajuće prilike za rad, da poboljšaju vještine i potencijale radnika i da obezbjede njihova prava, bezbjednost i blagostanje. Mjerenje aspekata rada, i pozitivnih i negativnih, može da pomogne u oblikovanju agendi politika i praćenju napretka u razvoju po mjeri čovjeka. Ali mnogim državama nedostaju međunarodni podaci na nivou država o ključnim pokazateljima koji uključuju dječji rad, prisilni rad, neplaćenu brigu za druga lica, korišćenje vremena, propise u oblasti prava i socijalnu zaštitu. Time se ograničava sposobnost države da prati napredak na ovim frontovima.
Vrijednost i rang Crne Gore pr
ema
Indeksu razvoja po mjeri čovjeka (HDI)
Vrijednost HDI za Crnu Goru za 2014. godinu iznosi 0,802— što je Crnu Goru svrstalo u kategoriju zemalja sa veoma visokim stepenom razvoja po mjeri čovijeka i pozicioniralo je na 49. mjesto od ukupno 188 zemalja i teritorija. Između 2005. i 2014. godine, vrijednost HDI za Crnu Goru porasla je sa 0,750 na 0,802, što predstavlja ukupno povećanje od 7,0 % ili prosječno godišnje povećanje od oko 0,75 %.
Tabela A daje pregled napretka Crne Gore u svakom od indikatora HDI. U periodu između 1980. i 2014. godine očekivani životni vijek na rođenju u Crnoj Gori povećan je za 3,1 godinu, srednji broj godina školovanja porastao je za 0,7 godina, a očekivani broj godina školovanja povećao se za 2,1 godinu. BND Crne Gore po glavi stanovnika porastao je za 41,5 % između 2000. i 2014. godine.
Ocjena napretka u odnosu na druge zemlje
Vrijednost HDI za Crnu Goru za 2014. godinu od 0,802 je ispod prosjeka od 0,896 za zemlje u grupi sa veoma visokim razvojem po mjeri čovjeka i iznad prosjeka od 0,748 za zemlje Evrope i Centralne Azije. Od zemalja u Evropi i Centralnoj Aziji, zemlje koje su bliske Crnoj Gori po rangu prema HDI za 2014. godinu, a u određenoj mjeri i po broju stanovnika, su Letonija i Litvanija, koje prema vrijednostima HDI zauzimaju 46. odnosno 37. mjesto (Tabelu B).
Indeks razvoja prema rodu (GDI)
U Izvještaju o razvoju po mjeri čovjeka za 2014. godinu, Kancelarija za izradu izvještaja o razvoju po mjeri čovjeka (HDRO) uvela je novu mjeru, GDI, na osnovu rodne dimenzije Indeksa razvoja po mjeri čovjeka, koji se definiše kao odnos HDI za žene u odnosu na HDI za muškarce. GDI mjeri rodne nejednakosti u postignućima u tri osnovne dimenzije ljudskog razvoja: zdravlje (mjereno očekivanim životnim vijekom žena i muškaraca na rođenju), obrazovanje (mjereno očekivanim brojem godina školovanja ženske i muške djece i srednjim brojem godina školovanja odraslih žena i muškaraca starosti 25 godina i više); i upravljanje ekonomskim resursima (mjereno na osnovu procjene BND po glavi stanovnika za žene i muškarce). Više detalja o strukturi ovog indeksa mogu se naći u Tehničkoj napomeni 3. Rangiranje zemalja se zasniva na apsolutnom odstupanju od rodnog pariteta u HDI, što znači da se prilikom rangiranja jednako uzima u obzir nejednakost bilo žena bilo muškaraca.
GDI se računa za 161 zemlju. Vrijednost HDI za 2014. godinu za žene iznosi 0,782 dok je za muškarce 0,819, što kao rezultat ima vrijednost GDI od 0,954. Poređenja radi, treba pomenuti da su vrijednosti GDI u Letoniji i Litvaniji 1,029, odnosno 1,030 (v. Tabelu D).
Add comment