Alergijski rinitis predstavlja alergijsku reakciju organizma koja nastaje kao odgovor imunog sistema na supstance koje se udišu, kao što je na primjer polen. Alergijski rinitis je, kao i sve alergije, često oboljenje i sve je učestalije u urbanim sredinama. Podaci iz istraživanja ukazuju da čak 24 odsto populacije u Evropi boluje od alergijskog rinitisa. To je razlog zbog kojeg se on danas tretira kao opštezdravstveni problem.
Alergijski rinitis se klasifikuje kao sezonski i cjelogodišnji. Kod sezonskog alergijskog rinitisa simptomi traju samo u određenom periodu godine, npr. u vrijeme sezone cvjetanja određenih biljaka, kao što su drveće, trave i korovi. Kod cjelogodišnjeg alergijskog rinitisa, alergeni su prisutni tokom cijele godine, npr. grinje, životinjske dlake i neke vrste buđi.
Simptomi alergijskog rinitisa nalikuju simptomima prehlade, ali ove simptome ne izazivaju virusi. Pri udisanju polena, imuni sistem se aktivira, oslobađaju se supstance kao što su histamin i druge aktivne materije, takozvani medijatori zapaljenjske reakcije, koji dovode do upalnog procesa u sluzokoži nosa. Kao rezultat aktivacije imunog odgovora javljaju se simptomi nadražaja – svrab i kijanje, kao i zapušenost nosa koja je često praćena znacima oboljenja paranazalnih sinusa. Kod velikog broja bolesnika simptomi nosa i sinusa udruženi su sa svrabom, suzenjem i crvenilom očiju. Usljed alergije na polene, čak 71 odsto pacijenata istovremeno pati od nosnih i očnih simptoma.
U zavisnosti od izraženosti simptoma, odnosno težine bolesti, kod pacijenata varira i kvalitet života. Osobe sa izraženim siptomima često su iscrpljene, loše spavaju, djeca imaju lošije rezultate u školi, a odrasli na poslu. Određene profesije više su pogođene pojavom simptoma alergijskog rinitisa u odnosu na ostale. Kvalitet života je posebno narušen bolesnicima koji u toku obavljanja svog posla dolaze u kontakt sa polenima ili se bave profesijama za čije je obavljanje potrebna visoka koncentracija, a koja je narušena simptomima oboljenja. Neliječeni alergijski rinitis može uticati na funkciju susjednih organa, kao što su paranazalni sinusi, srednje uvo, a može biti uzrok slabljenja osjećaja mirisa. Poremećaji koje alergijski rinitis izaziva na nosu i paranazalnim sinusima negativno se odražavaju na funkciju pluća i srca. Pored toga, ovo oboljenje često je povezano sa bronhijalnom astmom i nosnim polipima.
Najbolji način za kontrolu simptoma jeste izbjegavanje situacija u kojima se dolazi u kontakt sa izazivačima alergijske reakcije, npr. košenje u vrijeme cvjetanja polena. Ipak, većini osoba sa sezonskim alergijskim riniti-som neophodna je medikamentozna terapija.
Ljekovi kao što su antihistaminici i intranazalni kortikosteroidi neophodni su da bi se uspostavila kontrola nad simptomima alergijskog rinitisa.
Intranazalni kortikosteroidi su ljekovi koji smanjuju upalu sluzokože nosa i umanjuju zapušenost nosa, svrab i kijanje. U pitanju su ljekovi u obliku spreja za nos koji djeluju lokalno na mjestu upale i čija je primjena efikasna i sigurna. Postoje i novi intranazalni kortikosteroidi, kao što je flutikazonfuroat, koji osim nosnih umanjuju i očne simptome, najčešće svrab i suzenje očiju. Prve rezultate ovi ljekovi ne pokazuju odmah, već je do poboljšanja potrebno sačekati nekoliko dana, ali nakon toga olakšanje simptoma je vidljivo i ima sve bolje efekte na simptome alergijske reakcije kod duže primjene. Tokom cijele sezone cvjetanja biljaka koje izazivaju alergijsku rekaciju neophodno je redovno koristiti terapiju. Najbolji efekti postižu se ukoliko se terapija započne dvije sedmice prije početka sezone polena. Uz adekvatnu terapiju, započetu na vrijeme, i izbjegavanje izazivača alergijskog rinitisa, moguće je izbjeći ili bar znatno ublažiti pojavu simptoma.
Treba istaći da je zahvaljujući povoljnom sigurnosnom proilu savremenih intranazalnih kortikosteroida njihova primjena u dužem vremenskom periodu bezbjedna kako kod odraslih tako i kod djece. To je posebno značajno kod osoba koje boluju od onog oblika sezonskog alergijskog rinitisa kod koga je sezona polena duga, nekada od marta do kraja oktobra. Ipak, osobe na bilo kojoj vrsti antialergijske terapije pa i intranazalnim glikokortikoidima treba da budu pod redovnim nadzorom ordinirajućeg ljekara.
Znatan broj bolesnika sa alergijskim rinitisom ne liječi se adekvatno ili se uopšte ne liječi. Najčešće pacijenti pribjegavaju samoliječenju, tako što koriste vazokonstriktorne supstance, popularno nazvane „kapi” ili „sprejevi za nos”. Iako oni daju trenutno poboljšanje nosnih simptoma, to nije dobro rješenje jer se smiju koristiti samo tokom kraćeg vremenskog perioda, do deset dana. Dugotrajna primjena ovih ljekova može izazvati oštećenja sluzokože nosa koja mogu značajno da naruše funkcionisanje nosa.
Istraživanja su pokazala da su pacijenti skloni da potraže pomoć ljekara tek kada simptomi alergijskog rinitisa postanu nepodnošljivi. Upravo zbog toga je neophodno da se osobe koje primijete prve simptome alergijskog rinitisa obrate ljekaru kako bi na vrijeme dobile adekvatne informacije. Uz savjet ljekara i primjenu savremene terapije, pacijenti oboljeli od alergijskog rinitisa imaju sve mogućnosti da umanje uticaj alergijskih simptoma na svoj život i prevaziđu alergijsku bolest.
Piše: prof. dr Ljiljana Janošević, načelnik Odsjeka za rinoalergologiju, Klinika za ORL i MFH KCS, Beograd
Dodajte komentar