Dr Mladen Donković
Specijalista interne medicine, subspecijalista gastroenterohepatologije
Opšta bolnica Kotor
Jetra je najveća žlijezda u ljudskom organizmu, poslije kože drugi po veličini organ u našem tijelu. Njena težina iznosi oko 1500gr, to je jedini organ koji se može u potpunosti regenerisati.
Jetra u organizmu ima više od 500 funkcija. Posebno su značajne metaboličke i hemodinamske funkcije.
Primarne funkcije jetre:
- Stvaranje i izlučivanje žuči
- Izlučivanje bilirubina, holesterola, triglicerida, hormona i ljekova
- Metabolizam masnoća, proteina i ugljenih hidrata
- Aktivacija različitih enzima
- Skladištenje glikogena, vitamina i minerala
- Sinteza albumina, fibrinogena, protrombina i ageneza zgrušavanja krvi
- Detoksikacija i prečišćavanje krvi
Jedno od težih oboljenja jetre, koje je ujedno i hronično, je ciroza jetre. Ciroza jetre je difuzna bolest jetre koju karakteriše fi broza i konverzija normalne jetrene arhitekture, a struktura jetre ima abnormalne nodule koji su izgubili normalnu lobularnu organizaciju.
Ciroza može biti udružena sa zatajenjem funkcije hepatocita i interferencijom s jetrenim krvotokom, što rezltira ikterusom, portalnom hipertenzijom, ascitesom, encefalopatijom i napokon zatajenjem jetre.
Uzroci ciroze jetre su sljedeći:
- Virusni hepatitis (B, C i D)
- Alkoholna bolest jetre
- Metabolička bolest jetre
- Bilijarna bolest jetre
- Opstrukcija venskog protoka
- Ljekovi i toksini
- Imunološđke bolesti
- Ostali uzroci: NASH, hipervitaminoza A, sarkoidoza
- Kriptogena ciroza
Vodeći simpotmi ciroze jetre su: umor i gubitak energije, lako zadobijanje modrica i krvarenje, svrab kože, žuta boja kože i sluznica (žutica), nakupljanje tečnosti u abdomenu (ascites), povišena tjelesna temperatura, bol u abdomenu, gubitak apetita i tjelesne težine, otoci nogu, zbunjenost, pospanost i dezorjentacija (jetrena encefalopatija), spidernevusi, crvenilo na dlanovima, moguća atrofija testisa kod muškaraca, moguće povećanje grudi kod muškaraca (ginekomastija), diabetes mellitus.
Dijagnoza ciroze jetre se uspostavlja na osnovu simptoma, fizikalnog pregleda i dodatnih pretraga, a to su: laboratorijska dijagnostika, UZ nalaz abdomena, kompjuterizovana tomografija (CT), magnetna rezonanca (MR), scintigrafske metode, biopsija jetre, endoskopske pretrage.
Liječenje ciroze jetre zavisi o uzroku i težini oštećenja jetre. Etiološka terapija je djelotvorna u fazi kompenzovane ciroze.
U slučaju alkoholne bolesti to je apstinecija od alkohola i liječenje zavisnosti.
Liječenje komplikacija ciroze jetre je vrlo sofisticirano, i to je dugotrajan proces i zahtijeva dobru saradnju između ljekara i pacijenta.
Terminalna faza ciroze jetre liječi se transplatacijom, koja je danas uspješna metoda sa visokim procentom preživljanjavanja.
U liječenju ciroze jetre koriste se i medicinski pripravci. Najviše rezultata su dale kombinacije biološko aktivnih jedinjenja koja doprinose održavanju normalne funkcije jetre.
Plod sikavice (Silybi marianum fructus) i njen aktivni sastojak silimarin se tradicionalno koriste u tretmanu oštećenja jetre, hroničnih zapeljenskih oboljenja i ciroze. U komobinaciji sa artičokom (Cynara scolymus) povoljno djeluju kod dispeptičnih tegoba, poremećaja varenja, kao i snižavanja nivoa lipida.
Dodaci holina, koji je sastavni dio fosfolipida ćelijske membrane, L metionina, koji učestvuje u uklanjanju proizvoda metabolizma u jetri, vitamina C kao najvažnijeg hidrosolubilnog antioksidansa i vitamina B6, značajnog u metabolizmu proteina i aminokiselina, čine da ovi preparati značajno utiču u poboljšanju funkcije jetre i liječenju osnovne bolesti.
